آیا با اسکن مغزی می‌توان افسردگی را قبل از وقوع آن پیش بینی کرد؟

مطالعه دانشکده پزشکی وایل کُرنل نشان داده است که افرادی دارای شبکه برجسته بزرگ‌تر در مغز خود، بیشتر در معرض افسردگی قرار دارند. این مسئله رویکردی جدید برای پیش‌بینی و درمان اختلالات روان‌پزشکی را پیشنهاد می‌کند.

با انجام اسکن‌های مکرر مغز بر روی یک گروه کوچک از بیماران در طول یک سال و نیم، محققان در دانشکده پزشکی وایل کُرنیل یک الگوی خاص از تعاملات عصبی را کشف کرده‌اند که ممکن است برخی افراد را بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی کند.

این تحقیق که در مجله Nature منتشر شده است، پتانسیل یک رویکرد جدید “اسکن عمیق” برای پیش‌بینی آسیب‌پذیری فرد نسبت به افسردگی و سایر اختلالات روان‌پزشکی را نشان می‌دهد و ممکن است به توسعه درمان‌های نوین کمک کند.

عصب‌شناسان مدت‌هاست که به تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI) برای شناسایی الگوهای فعالیت در مغز با اندازه‌گیری تغییرات در جریان خون تکیه کرده‌اند. این ابزار برای مطالعه سازماندهی مغز در سطح فردی بسیار ارزشمند بوده است.

الگوهای فعالیت مغزی فردی نه تنها بین افراد متفاوت است، بلکه در طول زمان در یک شخص نیز تغییر می‌کند. این موضوع به‌ویژه برای مطالعه شرایطی مانند افسردگی مشکل‌ساز است. دکتر کونور لیستون، نویسنده ارشد و استاد روانپزشکی در دپارتمان روانپزشکی و استاد علوم اعصاب در موسسه تحقیقاتی مغز و ذهن “خانواده فِیل” در وایل کرنل مدیسین می‌گوید:

افسردگی به عنوان یک سندرم روانی اپیزودیک تعریف می‌شود که با دوره‌های بد حالی در کنار دوره‌های سلامتی مشخص می‌شود.

او در ادامه می‌پرسد:

مکانیسم‌هایی که این انتقال‌ها را در طول زمان کنترل می‌کنند، چیست؟

آیا از ابتدا مشخص است که در آینده به افسردگی مبتلا خواهیم شد؟

برای پرداختن به این موضوع، محققان تعدادی از بیماران مبتلا به افسردگی تشخیص‌داده‌شده و همچنین یک گروه کنترلی بزرگ‌تر از افراد غیرمبتلا را ثبت‌نام و مغزهای آنها را با fMRI ده‌ها بار در طول چند ماه اسکن کردند.

رویکرد اسکن عمیق نشان داد که در اکثریت داوطلبان با تشخیص افسردگی، یک ویژگی مغزی به نام شبکه برجسته تقریباً دو برابر بزرگ‌تر از افراد عضو گروه کنترل است که افسردگی بالینی را تجربه نکرده‌اند. شبکه برجسته گروهی از نواحی مغزی در قشر پیشانی و استریاتوم است که تصور می‌شود در پردازش پاداش و تعیین اینکه کدام محرک‌ها بیشتر شایسته توجه هستند، دخالت دارد.

دکتر لیستون، روانپزشک در مرکز پزشکی نیویورک-پرسبیتری/وایل کورنل، می‌گوید:

به‌نظر می‌رسد داشتن یک شبکه برجسته (salience network) بزرگ‌تر از معمول، خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهد، این تأثیر به اندازه‌ای بزرگ‌تر از چیزی است که معمولاً در مطالعات fMRI می‌بینیم.

با همکاری یک تیم بزرگ از پژوهشگران بین‌المللی، محققان کار را گسترش دادند تا به داده‌های صدها بیمار دیگر که مغزشان کمتر اسکن شده بود، نگاه کنند. این داده‌ها نشان می‌دهد افرادی که در دوران کودکی شبکه‌های برجسته بزرگ‌تری دارند، به احتمال بیشتری در بزرگسالی دچار افسردگی می‌شوند، گویی که برای این وضعیت از پیش‌ برنامه‌ریزی شده‌اند!

گام‌های بعدی

کارهای قبلی شبکه برجسته را به پردازش پاداش‌ها در مغز مرتبط کرده‌اند. دکتر چارلز لینچ، استاد دستیار علوم اعصاب در دپارتمان روانپزشکی وایل کورنل پزشکی و نویسنده اصلی مطالعه جدید، می‌گوید:

اینکه این شبکه در افسردگی دخیل است، به‌نوعی منطقی به نظر می‌رسد، زیرا یکی از کسری‌های اصلی در افسردگی، بی‌لذتی (anhedonia) یا عدم احساس لذت است که ناتوانی در احساس لذت و لذت بردن از فعالیت‌های روزمره تعریف می‌شود.

در حالیکه دانشمندان تأکید می‌کنند این نتایج نیاز به بازتولید و گسترش دارند تا بتوان به‌طور مستقیم در درمان‌های بالینی از آن‌ها استفاده کرد، این تحقیق به دلیل استفاده رویکرد اسکن عمیق اعتبار بالایی را کسب کرده است.

دکتر لینچ می‌گوید:

برای سال‌ها، بسیاری از محققان فرض کردند که شبکه‌های مغزی در همه افراد مشابه است. اما یافته‌های این پروژه بر اساس یک مجموعه رو به رشد از تحقیقات نشان می‌دهد که تفاوت‌هایی بنیادین بین افراد وجود دارد.

او اضافه می‌کند که محققان اکنون امیدوارند تا بتوانند اثرات درمان‌های مختلف افسردگی را بر فعالیت شبکه‌های مغزی مطالعه کرده و شاید کار خود را به شرایط نوروسایکاتریک (روانی-مغزی) دیگر نیز گسترش دهند.

منبع: Scitechdaily