در مریخ، ستونهای چرخان گرد و غبار، که به گردبادهای غباری معروف هستند، به طور منظم در سطح سیاره پرسه میزنند و گاهی اوقات در نمایشهای چشمگیری مانند آنچه اخیراً توسط مریخنورد استقامت ناسا ثبت شده، با هم برخورد میکنند. در یک لحظه نادر، مریخنورد فیلمی از یک گردباد غباری بزرگ تهیه کرد که یک گردباد غباری کوچکتر را در دهانه جزرو در بر میگرفت.
این گردبادهای کوچک و کوتاهمدت نقش مهمی در آبوهوای مریخ ایفا میکنند و شاخصهای کلیدی رفتار جوی هستند. علیرغم غیرقابل پیشبینی بودن، دانشمندان در حال یادگیری نحوه پیشبینی و مطالعه بهتر آنها هستند و اطلاعات بیشتری در مورد شرایط سطح پویای سیاره سرخ کشف میکنند.
برخورد گردبادهای غباری در مریخ
یک سکانس قابل توجه از مریخنورد استقامت ناسا، گردباد غباری مریخی را نشان میدهد که یک گردباد غباری کوچکتر را در بر میگیرد و جذب میکند. این ویدئو که از تصاویر ثبتشده توسط دوربین ناوبری مریخنورد ساخته شده است، این تعامل نادر بین دو ستون چرخان گرد و غبار را ثبت میکند، پدیدههایی که بهطرز شگفتآوری در سراسر سیاره سرخ رایج هستند.
این فیلم بخشی از یک آزمایش تصویربرداری توسط تیم علمی مریخنورد بود که با هدف مطالعه رفتار پویای جو مریخ انجام شد. در آن زمان، استقامت حدود 0.6 مایل (1 کیلومتر) از محل وقوع حادثه فاصله داشت. گردباد غباری بزرگتر تقریباً 210 فوت (65 متر) عرض داشت، در حالیکه گردباد کوچکتر که در پشت آن قرار گرفته بود، حدود 16 فوت (5 متر) عرض داشت. دو گردباد غباری دیگر در پسزمینه ظاهر میشوند و به درام صحنه که در 25 ژانویه در محلی در لبه غربی دهانه جزرو به نام “Witch Hazel Hill” ضبط شد، میافزایند.
چرخشهای شیطانی و سرنوشت آنها!
مارک لمون، دانشمند استقامت در موسسه علوم فضایی بولدر کلرادو، گفت:
چرخشهای همرفتی، که به گردبادهای غباری معروف هستند، میتوانند کاملاً شیطانی باشند. این پیچشهای کوچک در سطح مریخ سرگردان هستند، هنگام حرکت گرد و غبار را جمع میکنند و دید را در منطقه مجاور خود کاهش میدهند. اگر دو گردباد غباری به هم برسند، میتوانند یکدیگر را نابود کنند یا ادغام شوند، بهطوری که قویتر، ضعیفتر را میبلعد!
گردبادهای غباری توسط ستونهای در حال صعود و چرخش هوای گرم تشکیل میشوند. هوای نزدیک سطح سیاره در اثر تماس با زمین گرمتر گرم میشود و از طریق هوای متراکمتر و خنکتر بالای آن بالا میرود. همانطور که هوای دیگر در امتداد سطح حرکت میکند تا جایگزین هوای گرمتر در حال صعود شود، شروع به چرخش میکند. هنگامی که هوای ورودی به ستون صعود میکند، مانند یک اسکیتباز چرخنده که بازوهای خود را به بدن نزدیک میکند، سرعت میگیرد. هوای ورودی همچنین گرد و غبار را جمع میکند و گردباد غباری متولد میشود.
چرا این پیچشها مهم هستند؟
کیتی استک مورگان، دانشمند پروژه مریخنورد استقامت در آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا در جنوب کالیفرنیا، گفت:
گردبادهای غباری نقش مهمی در الگوهای آب و هوایی مریخ ایفا میکنند. مطالعه گردبادهای غباری مهم است زیرا این پدیدهها شرایط جوی مانند جهت و سرعت باد غالب را نشان میدهند و مسئول حدود نیمی از گرد و غبار موجود در جو مریخ هستند.
استقامت از زمان فرود در سال 2021، بارها از گردبادها تصویربرداری کرده است، از جمله در 27 سپتامبر 2021، زمانی که دستهای از گردبادهای غباری در کف دهانه جزرو میرقصیدند و مریخنورد از میکروفون SuperCam خود برای ضبط اولین صداهای یک گردباد غباری مریخی استفاده کرد.
مدارگردهای وایکینگ ناسا در دهه 1970 اولین فضاپیماهایی بودند که از گردبادهای غباری مریخی عکس گرفتند. دو دهه بعد، ماموریت پثفایندر این آژانس اولین ماموریتی بود که از سطح از یک گردباد غباری تصویربرداری کرد و حتی عبور یک گردباد غباری از بالای فرودگر را نیز تشخیص داد. مریخنوردهای دوقلو اسپیریت و آپورچونیتی نیز موفق شدند سهم مناسبی از گردبادهای غباری را ثبت کنند. مریخنورد کنجکاوی که در حال کاوش در مکانی به نام کوه شارپ در دهانه گیل در طرف مقابل سیاره سرخ نسبت به مریخنورد استقامت است، نیز آنها را دیده است.
ثبت پدیدههای گریزان
ثبت تصویر یا ویدئویی از گردباد غباری با یک فضاپیما کمی شانس میخواهد. دانشمندان نمیتوانند زمان ظهور آنها را پیشبینی کنند، بنابراین استقامت بهطور معمول در همه جهات آنها را رصد میکند. هنگامی که دانشمندان میبینند که آنها در یک زمان خاص از روز بیشتر رخ میدهند یا از جهت خاصی نزدیک میشوند، از آن اطلاعات برای تمرکز رصد خود برای تلاش برای گرفتن گردبادهای اضافی استفاده میکنند.
لمون گفت:
اگر برای گردباد کوچک در آخرین ویدیوی ما احساس بدی دارید، ممکن است این را بدانید که احتمالاً عامل بزرگتر چند دقیقه بعد به سرنوشت خود دچار شده است، به شما تسلی خاطر دهد. گردبادهای غباری در مریخ فقط حدود 10 دقیقه دوام میآورند!
اطلاعات بیشتر درباره مریخنورد استقامت
استقامت پیشرفتهترین مریخنورد ناسا است که به عنوان بخشی از ماموریت مریخ 2020 تحت استراتژی گستردهتر آژانس برای اکتشاف ماه به مریخ پرتاب شده است. یک هدف کلیدی مریخنورد، زیستشناسی فضایی – جستجوی نشانههای حیات میکروبی باستانی در سیاره سرخ – است. برای پشتیبانی از این امر، استقامت اولین ماموریتی است که نمونههایی از سنگ و خاک مریخ را جمعآوری و ذخیره میکند، که میتواند روزی از طریق برنامه بازگرداندن نمونه مریخ ناسا و آژانس فضایی اروپا برای تجزیه و تحلیل علمی دقیق به زمین بازگردانده شود.
علاوه بر جستجوی حیات گذشته، مریخنورد در حال مطالعه زمینشناسی و تاریخ آب و هوای مریخ و جمعآوری دادههای حیاتی برای آمادهسازی ماموریتهای انسانی آینده است. استقامت که توسط آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (تحت مدیریت کَلتک) اداره میشود، راه را برای عصر بعدی اکتشاف مریخ هموار میکند.
منبع: Scitechdaily