اگر در طول چند هفته‌ی اخیر در شبکه‌های اجتماعی حضور فعالی داشته‌اید، به احتمال زیاد درباره‌ی بلواسکای (Bluesky) شنیده‌اید. این شبکه‌ی اجتماعی غیرمتمرکز که توسط مدیرعامل سابق توییتر تأسیس شده، از زمان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در اوایل ماه جاری میلادی که در آن دونالد ترامپ برای دومین‌بار به‌عنوان رئیس جمهور جدید آمریکا برگزیده شد، محبوبیت زیادی پیدا کرده است. برخی از کاربران X (توییتر سابق) که از تغییرات متعدد این شبکه‌ی اجتماعی زیر نظر ایلان ماسک، حامی بزرگ ترامپ، ناراضی بودند، سرانجام تصمیم به مهاجرت به بلواسکای گرفتند.
جدا از اینکه بلواسکای از نظر سیاسی کم‌حاشیه‌تر است، این شبکه‌ی اجتماعی چندین تفاوت اساسی با X یا توییتر دارد. ساختار غیرمتمرکز بلواسکای به این معناست که کاربران آزادی بیشتری با داده‌های خود دارند. بلواسکای همچنین دارای چندین ویژگی مفید است که پیدا کردن محتوای موردنظر، یا دوری کردن از محتوایی که کاربر به آن علاقه ندارد را آسان‌تر می‌کند. با این حال، آیا این شبکه‌ی اجتماعی نوظهور می‌تواند جایگاه توییتر یا ایکس به‌عنوان بهترین سایت میکروبلاگینگ را تهدید کند؟ برای پی بردن به پاسخ این سؤال و آشنایی بیشتر با شبکه‌ی اجتماعی غیرمتمرکز بلواسکای، با اِروتِک همراه باشید.
بلواسکای چیست و چگونه شکل گرفت؟
بلواسکای توسط جک دورسی، مدیرعامل سابق توییتر، همراه با تعدادی از افراد علاقه‌مند به فناوری غیرمتمرکز (نوعی فناوری که تحت تأثیر یک کمپانی واحد یا مالک آن نباشد) تأسیس شد. ایده‌ی اصلی بلواسکای این است که هر کسی بتواند پلتفرم بلواسکای خود را داشته باشد و شرکت سازنده تنها مسئول خود برنامه و نه کل پلتفرم بماند. شاید در نگاه اول عجیب به نظر برسد که مدیرعامل یک شبکه‌ی اجتماعی بزرگ مستقیماً بر روی رقیب بالقوه‌ی آن کار کند، اما دورسی در سیلیکون‌ولی به اقدامات ساختارشکنانه‌ی خود شهرت دارد. در واقع، بسیاری از کارکنان و عوامل توییتر سابق مشغول کار در بلواسکای شدند. به‌طور مثال، پاراگ آگراوال که از خروج جک دورسی تا ورود ایلان ماسک در مقام مدیرعامل توییتر فعالیت می‌کرد، با دورسی در توسعه‌ی بلواسکای همکاری داشت. با این وجود، دورسی و آگراوال نقش مدیرعامل بلواسکای را به یک توسعه‌دهنده‌ی جوان آینده‌دار به نام «جی گرابر» واگذار کردند.
تصمیم برای مستقل نگه‌داشتن بلواسکای از توییتر، در نهایت آینده‌نگرانه ظاهر شد. زمانی‌که ایلان ماسک در اواخر سال ۲۰۲۲ مدیریت توییتر را برعهده گرفت، یکی از توافق‌های قبلی که باعث می‌شد توییتر با استفاده از فناوری بلواسکای به پلتفرم‌های غیرمتمرکز بپیوندد را باطل کرد و افرادی که برای ادغام این فناوری تلاش می‌کردند را اخراج نمود. با این حال، زمانی‌که توییتر تحت رهبری جدید خود دست‌خوش تغییرات اساسی شد و در نهایت به X تغییر نام داد، بلواسکای به توسعه در پس‌زمینه ادامه می‌داد. پس از یک دوره‌ی آزمایشی و بتا که در طی آن ثبت‌نام در بلواسکای تنها از طریق دریافت دعوت‌نامه ممکن بود، این شبکه‌ی اجتماعی غیرمتمرکز درهای خود را به روی عموم مردم در اوایل سال ۲۰۲۴ باز کرد. از آن زمان، رشد بلواسکای به‌طور آرام ادامه داشت اما این شبکه‌ی اجتماعی در اواسط نوامبر ۲۰۲۴ با استقبال گسترده‌ی کاربران مواجه شد.
بلواسکای چه تفاوتی با X (توییتر) دارد؟
اگرچه بلواسکای احتمالاً در نگاه اول شبیه به کلون دیگری از توییتر به نظر می‌رسد، اما این شبکه‌ی اجتماعی در پشت صحنه پلتفرم بسیار متفاوتی است. درست مانند توییتر، در بلواسکای نیز می‌توانید پست‌های خود را با بقیه به اشتراک بگذارید، پست‌های دیگران را بازنشر دهید، نقل قول کنید و پست‌های دلخواهتان را لایک نمایید. تفاوت اصلی این است که بلواسکای یک نوع شبکه‌ی اجتماعی غیرمتمرکز به حساب می‌آید، به این معنی که هر کسی می‌تواند داده‌های خود را میزبانی کند و حسابش را با خود به دامنه‌ی اختصاصی دیگری انتقال دهد. نام کاربر به‌طور پیش فرض به‌صورت @username.bsky.social ظاهر می‌شود، اما اگر به این نام علاقه‌ای ندارید، می‌توانید از دامنه‌ی خود استفاده کنید.
یکی دیگر از ویژگی‌های منحصربه‌فرد بلواسکای، حق انتخاب الگوریتمی آن محسوب می‌شود. در توییتر (ایکس)، تردز (Threads) و بسیاری دیگر از شبکه‌های اجتماعی، محتوایی که به کاربران نشان داده می‌شود بر اساس یک الگوریتم مخفی و محافظت‌شده توسط خود پلتفرم است. در توییتر و تردز می‌توانید از یک الگوریتم اختصاصی که بر اساس تعامل‌های شما نتایج مشخصی را نشان می‌دهد کمک بگیرید و پست‌ها را به این شکل ببینید، یا جدیدترین پست‌های کاربرانی که دنبال می‌کنید را به‌ترتیب زمان انتشار در صفحه‌ی اصلی مشاهده نمایید. در طرف مقابل، بلواسکای به شما این امکان را می‌دهد تا بین چندین الگوریتم منبع‌باز انتخاب کنید و کنترل بیشتری بر نحوه‌ی مرتب‌سازی محتوایی که می‌بینید داشته باشید.
اهمیت این کنترل بر الگوریتم به‌وضوح در ویژگی «Feeds» بلواسکای آشکار می‌شود که به کاربران اجازه می‌دهد تایم‌لاین‌های سفارشی را براساس موضوعات خاص، مجموعه‌ای از کاربران یا معیارهای دیگر ایجاد کنند و عضو تایم‌لاین‌های دیگر شوند. هنگام ساخت یک فید جدید، می‌توانید الگوریتم موردنظر خود برای ترتیب نمایش پست‌ها را انتخاب کنید و حتی اهمیتی که الگوریتم به تازه بودن پست‌ها می‌دهد را تنظیم نمایید. این ویژگی وجه تمایز اصلی بلواسکای با سایر رقبای مشابه توییتر است.
چرا این روزها بسیاری از کاربران توییتر (ایکس) به بلواسکای می‌پیوندند؟
هیاهوهای پیرامون بلواسکای در روزهای ابتدایی راه‌اندازی آن به‌سرعت در محافل فناوری و رسانه گسترش یافت و تعداد نصب این برنامه در سال گذشته از یک میلیون فراتر رفت. با این وجود، بلواسکای از زمان انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا جان تازه‌ای گرفته است. با توجه به اینکه ایلان ماسک به‌عنوان مالک شبکه‌ی اجتماعی ایکس از دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا، حمایت کرده است، بسیاری از کاربرانی که با سیاست‌های ماسک همسو نیستند، این پلتفرم را از نظر سیاسی خصمانه می‌دانند. یکی از تصمیمات اخیر ایلان ماسک که از نگاه این نوع کاربران تأثیر مستقیمی بر فضای X گذاشت، کاهش تأثیر ویژگی بلاک یا مسدود کردن بود. این نوع تصمیمات و نتایج انتخابات اخیر آمریکا، مهاجرت دسته‌جمعی کاربران عمدتاً چپگرای توییتر را به همراه داشت که مستقیماً به رشد چشمگیر بلواسکای کمک کرد. در زمان نگارش این مقاله، بلواسکای چند روزی است که در جایگاه اول در میان اپلیکیشن‌های اپ استور و گوگل پلی استور قرار دارد.
با این حال، بلواسکای تنها جایگزین ایکس به حساب نمی‌آید. پلتفرم تردز متا که با اینستاگرام یکپارچه شده است، تا ابتدای تابستان ۲۰۲۴ به بیش از ۱۷۵ میلیون کاربر دست یافت. با توجه به اینکه هدف از ترک X فرار از کنترل مستقیم یکی از میلیاردرهای دنیای فناوری بر روی یک پلتفرم اجتماعی بود، قابل درک است که چرا تردز که در نهایت به مدیرعامل متا، مارک زاکربرگ، گره خورده است، جایگزین مستقیم و خوشایندی برای توییتر در نظر گرفته نمی‌شود.
آیا بلواسکای جایگزین توییتر خواهد شد؟
با وجود اینکه بلواسکای این روزها از جذب مهاجران ناامید از شبکه‌ی اجتماعی X بهره می‌برد، هنوز مشخص نیست که آیا رشد فعلی این پلتفرم می‌تواند در بلندمدت نیز ادامه بیابد یا خیر. با توجه به نقش مهمی که ایلان ماسک در دولت آینده‌ی ترامپ ایفا خواهد کرد، پیش‌بینی می‌شود X همچنان بخش مهمی از چشم‌انداز رسانه‌ای دنیا باقی بماند. از طرف دیگر، با روی کار آمدن ترامپ، توییتر به‌عنوان یک پلتفرم سیاسی همچنان توجهات را به سمت خود جلب خواهد کرد و به میزبانی از خبرنگاران زیادی برای گزارش جدیدترین اتفاقات و اظهارات ادامه خواهد داد.
این در حالی است که برخی از شخصیت‌های شناخته‌شده و افراد مشهور، از جمله روزنامه‌نگارانی مانند جمل بوئی، ستون‌نویس نیویورک تایمز و ستارگانی مانند مارک همیل، صداپیشه‌ی معروف شخصیت جوکر و بازیگر شخصیت اصلی اولین سه‌گانه‌ی استار وارز، در حال حاضر از X به بلواسکای مهاجرت کرده‌اند. به هر حال، باید منتظر ماند و دید که آیا استقبال کاربران از بلواسکای در طولانی‌مدت با شدت فعلی خود ادامه خواهد یافت یا بلواسکای نیز در نهایت همانند تردز توان جایگزین کردن توییتر را ندارد.
منبع: SlashGear
