اصول انجام پایان نامه

انجام پایان نامه در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری از اهمیت بالایی برخوردار است. در واقع ارائه پایان نامه به عنوان بخش اصلی تحصیل به اندازه ای اهمیت دارد که بدون آن امکان فارغ التحصیلی دانشجو و دریافت مدرک وجود نخواهد داشت. پایان نامه نوشتاری است که دانشجو بر حسب رشته ای که در آن تحصیل می کند، ملزم به ارائه آن به زبان فارسی یا انگلیسی است.

انجام پایان نامه بیشتر برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری است تا با ارائه آن در حضور اساتید و هیات علمی دانشگاه بتوانند صلاحیت علمی خود را به اثبات برسانند. البته گاهی برای دانشجویان رشته های فنی و هنری ارائه پایان نامه در مقطع کارشناسی نیز الزامی است.

هدف اصلی انجام پایان نامه چیست؟

انسان ها همواره برای کشف حقایق و حل نمودن مسائل مختلف در تکاپو هستند.  تمام تحقیقات علمی، پژوهش ها، مقالات و … جهت شناسایی مسئله و پی بردن به پاسخ آن ها نگاشته می شوند. پایان نامه نیز با طرح یک سوال آغاز می شود و در ادامه دانشجو با کمک داده های به دست آمده و تجزیه و تحلیل علمی و منطقی به نگارش آن می پردازد.

انجام پایان نامه تنها با هدف فارغ التحصیلی دانشجو صورت نمی پذیرد؛ بلکه اهداف بزرگ تری با خود به همراه خواهد داشت. یادگیری روش های تحقیق و کسب مهارت های تفکر و دقت در حل مسئله از مهم ترین اهدافی است که دانشجو با نگارش پایان نامه به آن دست می یابد. از طرفی دیگر تربیت دانشجویان فعال در انواع زمینه های تحقیقاتی، ارتقای درجه علمی اساتید، بالا رفتن سطح علمی و فرهنگی جامعه،  افزایش سطح علمی دانشگاه در سطح کشوری و بین المللی از جمله دستاوردهای یک پایان نامه خوب و با کیفیت خواهد بود.

مراحل انجام پایان نامه

انجام پایان نامه یک فرآیند زمان بر است که نیاز به دقت و تمرکز بالایی دارد. از این رو برای آن هایی که مشغله ای غیر از تحصیل دارند، کمی دشوار به نظر می آید. اما به یاد داشته باشید نوشتن پایان نامه، تکمیل کننده مقطع تحصیلی و بیانگر قدرت علمی شما است. بنابراین برای اینکه بتوانید پایان نامه خوبی را به رشته تحریر درآورید، مراحل و اصول آن را رعایت کنید.

انتخاب موضوع و تهیه پروپوزال

مهم ترین اصل در انجام پایان نامه، انتخاب موضوع و عنوان مناسب است. یکی از بهترین راهکار ها مشورت با اساتیدی است که در مراکز تحقیقاتی مشغول به کار هستند. پس از انتخاب موضوع، آن را با مشاور و اساتید راهنما در میان بگذارید. بعد از تأیید اساتید می توانید نسبت به تکمیل فرم پروپوزال اقدام کنید. طرح مسئله و اهمیت پژوهشی که قرار است انجام گیرد، در این فرم بیان می شود. در مرحله بعدی پروپوزال توسط شورای پژوهشی دانشگاه تأیید شده و سپس در سایت دانشگاه ثبت می شود. در این مرحله اگر هنوز ظرفیت اساتید خالی باشد نامه کدینگ دانشجو به او داده می شود. از تاریخی که کد دریافت شد دانشجو 6 ماه فرصت ارائه و دفاع خواهد داشت.

جمع آوری اطلاعات

وقتی مراحل اولیه انتخاب موضوع و تهیه پروپوزال به پایان رسید، حالا وقت آن رسیده است تا به جمع آوری اطلاعات بپردازید. کتاب ها، مطالعه مقالات و تحقیقات، وب سایت های معتبر علمی و … همگی می توانند در جمع آوری این داده ها مفید باشند.

سازمان دهی اطلاعات و نگارش پایان نامه

در این مرحله داده هایی که از منابع مختلف جمع آوری کرده اید، سازمان دهی نمایید. قرار گرفتن این اطلاعات در کنار یکدیگر می تواند در تعیین ایده و هدف نهایی پایان نامه به شما کمک کند. با مشخص شدن هدف، کار نگارش و تألیف پایان نامه آغاز می شود. بخش اول نگارش به مقدمه و پیشینه تحقیق اختصاص می یابد. بیشتر اطلاعاتی که از مطالعات مختلف گردآوری کرده اید در همین بخش مقدمه لحاظ می شوند. در ادامه روش کار خود را بیان کنید. اهمیت روش کار زمانی آشکار می شود که فرد دیگری بخواهد کار شما را تکرار یا به روش کار شما استناد کند. بنابراین در آن دقت کافی به خرج دهید.

در بخش نهایی نگارش پایان نامه نیز نتیجه یافته ها و تحقیقات نوشته می شود. این بخش که عصاره و نتیجه پژوهش شما است، باید بتواند نظر اساتید و هیأت داوران را به سوی خود جلب نماید. سپس در بخش بحث پایان نامه، نتیجه پژوهش خود را با نتیجه کارهای دیگران مقایسه کنید تا بتوانید یک جمع بندی کلی از دستاوردهای پژوهش خود را بیان نمایید.

ویژگی های برجسته یک پایان نامه خوب

توجه به شیوه نگارش و چگونگی بیان آن از موضوعاتی است که اساتید روی آن تأکید دارند. اما به طور خلاصه برای انجام پایان نامه خوب، چند ویژگی منحصر به فرد ارائه خواهیم داد.

• شفاف بودن: شما به عنوان نگارنده پایان نامه باید به یاد داشته باشید هرچه در نوشتن موضوعات و مفاهیم خود شفافیت بیشتری بخرج دهید، موفق تر خواهید بود. عنوان و چکیده در پایان نامه از این لحاظ مهم تلقی می شود که مخاطب در اولین نگاه با آن روبرو می شود. بنابراین حتی الامکان در عنوان و چکیده پژوهش از کلمات اختصاری یا اصطلاحات و مفاهیم غیر قابل فهم استفاده نکنید.
• رعایت سازمان بندی: از جمله مسئولیت های مهم در نوشتن پایان نامه این است که مفاهیم و مطالب پایان نامه را به شیوه اصولی کنار هم قرار دهید. این کار سبب می شود تا خواننده بتواند همگام با آن مرحله به مرحله گام بردارد.
• انسجام متنی: از دیگر ویژگی یک پایان نامه خوب انسجام محتوایی آن است. در واقع تمام مفاهیم و مطالبی که در پایان نامه نگاشته می شود باید همانند حلقه های زنجیر به هم ارتباط داشته باشند و از چارچوب موضوع تحقیق خارج نشوند.
• رعایت نکات دستوری و گرامری: اشکالات نوشتاری و مشکلات گرامری ارزش پایان نامه را تا حد زیادی پایین می آورد. هرچه برای انجام پایان نامه زمان بیشتری صرف کنید، به همان اندازه نتیجه مطلوب تری نیز دریافت خواهید کرد. بهتر است برای نگارش پایان نامه وقت کافی اختصاص دهید و بعد از نوشتن حتماً آن را ویراستاری کنید.
• اهمیت رفرنس دهی: بیان تمامی منابع به ترتیب حروف الفبا و ارجاع دادن خواننده به آن نوعی اعتبار بخشی محسوب می شود. در واقع بکارگیری از منابع به روز و مرتبط کمک می کند تا خواننده با اعتماد بیشتر نوشته شما را مطالعه کند.