در حالی که در بسیاری از تحقیقات علمی، از مضرات گلوتن بر دستگاه گوارشی و چاقی سخن به میان آمده است، حالا، برای نخستین بار، گروهی از محققان نیوزلندی از کشف ارتباط مصرف فرآورده‌های دارای گلوتن مانند گندم، جو و … با بروز التهابات مغزی خبر داده‌اند. در این مطالعه که روی گروهی از موش‌های آزمایشگاهی صورت گرفت، محققان مشاهده کردند که موش‌هایی که از رژیم غذایی حاوی 4.5 درصد گلوتن تغذیه می‌کردند، به التهاب در ناحیه هیپوتالاموس مغز دچار شدند. همان‌طور که می‌دانید، ناحیه هیپوتالاموس مغز نقش مهمی در ارائه عملکرد‌های متابولیک مانند تنظیم قند خون، از خود ایفاء می‌کند.
الکس تاپس، محقق ارشد این مطالعه و دانشیار دانشگاه اوتاگو در اظهارات خود، مطرح کرد:
موش‌های آزمایشگاهی به سبب شباهت فیزیولوژیک فراوان به انسان در بخش‌هایی نظیر سیستم‌های گردش خون، تولیدمثل، گوارش، هورمونی و عصبی، به عنوان بهترین مدل آزمایشی برای انجام مطالعات مربوط به فیزیولوژی انسان‌ها، در نظر گرفته می‌شوند. بنابراین، بسیار محتمل است که این التهابات مشاهده شده، در مغز انسان‌هایی که از رژیم غذایی مشابهی با این گروه از موش‌های آزمایشگاهی بهره می‌برند، نیز مشاهده شوند.
تاپس گفت:
مغز حاوی دو نوع سلول ایمنی، مشابه ماکروفاژها در خون، با نام‌های آستروسیت و میکروگلیاست. در این مطالعه، ما به این نتیجه رسیدیم که مصرف گلوتن و اتخاذ یک رژیم غذایی پرچرب، تعداد این دسته از سلول‌های ایمنی مغز را افزایش می‌دهند. اضافه کردن گلوتن به یک رژیم غذایی معمولی (فاقد یا حاوی میزان کمی از گلوتن)، تاثیراتی مشابه با اضافه کردن چربی بیش از حد به رژیم‌غذایی موش‌های آزمایشگاهی، از خود بر جای گذاشت و به میزان مشابه بر تعداد سلول‌های ایمنی مغز موش‌ها افزود. علاوه بر این، هنگامی که هر دو عامل تاثیر‌گذار، یعنی گلوتن و چربی بیش از اندازه، به رژیم غذایی موش‌ها افزوده شدند؛ بر تعداد سلول‌های ایمنی به طرز چشم‌گیری افزوده شد. اگرچه، تاکنون، علت دقیق این التهاب برای محققان ناشناخته باقی مانده است؛ اما به نظر می‌رسد که این التهابات با واکنش شدید سیستم ایمنی مشابه با آنچه که در مبتلایان به بیماری سلیاک مشاهده می‌شود، مرتبط باشند.
تاپس در ادامه اظهارات خود گفت:
این مسئله هنوز برای ما کاملاً جدید است و از جوانب مختلف دلایل بروز این دسته از التهابات، اطلاعی در دست نداریم. با این حال، این احتمال وجود دارد که این فرآیند، درست مانند پاسخ سیستم ایمنی بدن در بیماران مبتلاء به سلیاک، در نتیجه مقاومت اجزای گلوتن در برابر هضم شدن؛ در مغز، به وقوع پیوسته باشد.
تاپس تاکید می‌کند که این یافته هنوز در مراحل اولیه قرار دارد و برای اطلاع از جزئیات بیشتر، لازم است تا تحقیقات بیشتری صورت بگیرند. با این حال، این مطالعه، از ماهیت پیچیده حساسیت به گلوتن و تأثیرات گسترده آن بر سلامت انسان‌ها پرده‌برداری کرده است.
به گفته تاپس، در صورتی که مصرف گلوتن با بروز التهاب در هیپوتالاموس و آسیب‌های مغزی ارتباط داشته باشد، این مسئله می تواند اثرات منفی طولانی‌مدتی نظیر: “افزایش وزن و اختلال در کنترل قند خون” را نیز با خود به همراه داشته باشد. در صورت پایداری و تداوم، به‌طور بالقوه این تاثیرات منفی می‌تواند خطر ابتلاء به بیماری‌هایی مانند اختلال عملکرد حافظه (که با اختلال در تنظیم قند خون ارتباط دارد) را افزایش و تشدید دهد.
با این حال، شایان ذکر است که در صورتی که مشکلی در هضم گلوتن ندارید، حذف کامل نان از رژیم غذایی، برای شما امری ضروری تلقی نمی‌شود.
تاپس تصریح کرد:
ما فکر نمی‌کنیم که مصرف گلوتن برای همه افراد ضرر داشته باشد. مضرات فقدان 100 درصدی گلوتن در رژیم غذایی افرادی که می‌توانند گلوتن را هضم کند؛ ممکن است بیشتر از مزایای بالقوه این روش باشد و عواقب زیان‌بار ناخواسته‌ای را برای این دسته از افراد، به همراه داشته باشد. متاسفانه، در اغلب مواقع، افراد غذاهای کامل، را با محصولات فرآوری شده فاقد گلوتن که فیبر کم و قند بالایی دارند، جایگزین می‌کنند و بر خلاف تصور عموم، این جایگزینی نمی‌تواند تاثیر مثبتی بر سلامتی آن‌ها از خود برجای بگذارد.
این مطالعه در مجله Neuroendocrinology منتشر شده است.
منبع: Newatlas
