ذرات ریز پلاستیک که به نام میکروپلاستیک و نانوپلاستیک شناخته می‌شوند، اکنون چنان در محیط زیست گسترده شده‌اند که به طور منظم از طریق غذایی که می‌خوریم، آبی که می‌نوشیم و حتی هوایی که تنفس می‌کنیم، وارد بدن ما می‌شوند. یک مطالعه جدید از کالج داروسازی دانشگاه رود آیلند (University of Rhode Island) گزارش می‌دهد که این ذرات می‌توانند در سراسر بدن حرکت کنند و به اندام‌هایی مانند مغز برسند. در مغز، این ذرات ممکن است تجمع یابند و در ایجاد شرایطی مشابه بیماری آلزایمر نقش داشته باشند.
این مطالعه بر پایه تحقیقات قبلی انجام شده که نشان می‌دهد میکروپلاستیک‌ها قادرند از سد خونی-مغزی عبور کنند؛ یک سیستم دفاعی طبیعی که معمولاً مغز را در برابر عوامل مضری به کوچکی ویروس‌ها و باکتری‌ها محافظت می‌کند.
استادیار جیمی راس این تحقیقات را گسترش داد تا بررسی کند که این پلاستیک‌ها چگونه بر عملکرد مغز تأثیر می‌گذارند. نتایج تیم او نشان می‌دهد که تجمع میکرو- و نانوپلاستیک‌ها در مغز ممکن است در از دست دادن حافظه و زوال شناختی نقش داشته باشد، به ویژه در افرادی که دارای عوامل خطر ژنتیکی خاصی برای آلزایمر هستند.
آزمایش مواجهه با میکروپلاستیک در موش‌ها
آخرین مطالعه راس، که اخیراً در مجله Environmental Research Communications منتشر شده است، موش‌هایی را بررسی کرد که از نظر ژنتیکی اصلاح شده بودند تا حاوی ژن APOE4 (ژن با وقوع طبیعی) باشند. این ژن یک شاخص قوی برای خطر ابتلا به آلزایمر است و احتمال ابتلای افراد به این بیماری را ۳.۵ برابر بیشتر از کسانی می‌کند که دارای واریانت APOE3 این ژن هستند که از والدین به ارث می‌رسد.
راس می‌گوید:
در این موش‌ها، مانند انسان‌ها، تضمینی وجود ندارد که تغییری در شناخت مشاهده کنید. ممکن است دوقلوهای همسانی داشته باشید که هر دو حامل APOE4 باشند، یکی کاملاً از نظر شناختی سالم و دیگری دچار آلزایمر شود. بنابراین این به ما می‌گوید که چیزی در مورد سبک زندگی، چیزی در مورد محیط زیست در حال وقوع است. ما در حال مطالعه عوامل قابل تعدیل مرتبط با آلزایمر هستیم – رژیم غذایی، ورزش، ویتامین‌ها، و به ویژه سموم محیطی مانند میکروپلاستیک‌ها. اگر شما حامل APOE4 باشید و اتفاقاً مقدار زیادی میکروپلاستیک مصرف کنید، آیا این به بیماری آلزایمر کمک خواهد کرد؟
برای یافتن پاسخ، راس و تیمش دو گروه از موش‌ها—یکی با واریانت APOE4 و دیگری با APOE3—را در طی یک دوره سه هفته‌ای در معرض میکرو- و نانوپلاستیک‌ها در آب آشامیدنی قرار دادند. ذرات ریز پلی‌استایرن—که در ظروف غذاخوری یونولیتی، لیوان‌های پلاستیکی و غیره یافت می‌شود و یکی از فراوان‌ترین پلاستیک‌های جهان است—همانطور که انتظار می‌رفت، به اندام‌های موش‌ها، از جمله مغز، نفوذ کردند. این تحقیق همچنین شامل یک گروه کنترل از هر دو نوع APOE بود که در معرض میکروپلاستیک قرار نگرفتند.
سپس تیم راس موش‌ها را از یک سری آزمایش‌ها گذراندند تا توانایی شناختی آنها را بررسی کنند. این آزمایش‌ها با یک تست میدان باز (open-field test) آغاز شد که در آن محققان یک موش را در یک محفظه قرار دادند و به آن اجازه دادند تا به مدت ۹۰ دقیقه به میل خود کاوش کند. به‌طور معمول، یک موش به دیوارها می‌چسبد و به طور طبیعی تلاش می‌کند از دست شکارچیان احتمالی پنهان شود. با این حال، پس از مواجهه با میکروپلاستیک، موش‌های APOE4—به ویژه موش‌های نر—تمایل داشتند بیشتر در مرکز محفظه پرسه بزنند و زمان بیشتری را در فضای باز بگذرانند و خود را در برابر شکارچیان آسیب‌پذیر کنند.
تغییرات رفتاری و حافظه
برای آزمایش توانایی موش‌ها در تشخیص اشیاء جدید، راس موش‌ها را در یک محفظه باز با دو شیء متمایز قرار داد. پس از زمانی‌که به موش‌ها داده شد تا اشیاء را کاوش کنند، آنها خارج شدند و بعداً بازگردانده شدند؛ این بار یکی از اشیاء با یک شکل متفاوت جایگزین شده بود.
موش‌های ماده دارای APOE4 و در معرض میکروپلاستیک، در تشخیص اشیاء جدید کند عمل کردند، اگر اصلاً موفق به تشخیص می‌شدند، که این نشانه‌ای از زوال شناختی تأثیرگذار بر حافظه است.
راس می‌گوید:
در اولین آزمایش، مشاهده می‌کنید که نرها زمان بیشتری را صرف کرده و بیشتر در مرکز میدان استراحت می‌کنند. در ماده‌ها، ما تغییراتی را در تشخیص شیء جدید دیدیم. در بیماران انسانی آلزایمر، مردان تمایل دارند تغییرات بیشتری در بی‌تفاوتی تجربه کنند؛ کمتر اهمیت می‌دهند. زنان تغییرات بیشتری در حافظه تجربه می‌کنند. بنابراین ارتباط بین حافظه و بی‌تفاوتی کاملاً واضح است: هنگامی‌که حیواناتی را که حامل بزرگترین عامل خطر شناخته‌شده در انسان برای ابتلا به آلزایمر هستند، در معرض میکرو- و نانوپلاستیک‌ها قرار می‌دهید، رفتار آنها به شیوه‌ای وابسته به جنسیت مشابه با تفاوت‌های وابسته به جنسیتی که در بیماران آلزایمر می‌بینیم، تغییر می‌کند.
یک بحران رو به رشد محیط زیستی و بهداشتی
این نتایج آنقدر نگران‌کننده هستند که تحقیقات بیشتر در مورد زوال شناختی ناشی از مواجهه با میکرو- و نانوپلاستیک‌ها که از جمله برجسته‌ترین سموم محیطی هستند که مردم به طور معمول در معرض آنها قرار می‌گیرند را توجیه می‌کنند. (یک مطالعه جداگانه URI که در سال ۲۰۲۳ منتشر شد، میزان تجمع میکروپلاستیک‌ها در محیط زیست را نشان داد و به‌طرز تکان دهنده‌ای دریافت که دو اینچ بالای کف خلیج ناراگانست حاوی بیش از ۱۰۰۰ تن میکروپلاستیک است.)
راس به گسترش تحقیقات خود در این زمینه ادامه می‌دهد و دیگران را نیز به این کار تشویق می‌کند، به امید اینکه به مقررات بهتر برای این سموم منجر شود. قانون ایمنی میکروپلاستیک، که در ماه جولای در مجلس نمایندگان ایالات متحده معرفی شد، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) را موظف می‌کند تا تأثیرات بهداشتی انسانی میکروپلاستیک‌ها در غذا و آب را مطالعه کند، به ویژه با تمرکز بر آسیب‌پذیری کودکان، سیستم‌های غدد درون‌ریز و تولید مثل، و ارتباط با سرطان و بیماری‌های مزمن.
راس با اشاره به اینکه به طور منظم با هیئت کنگره رود آیلند در مورد نیاز به مقررات در حال گفتگو است، می‌گوید:
پول زیادی صرف تأثیرات میکروپلاستیک‌ها بر سلامت انسان نشده است. جالب است که آنچه ما در موش‌ها می‌بینیم، شبیه به آن چیزی است که در دنیای واقعی مشاهده می‌کنیم. ما می‌خواهیم تحقیقات بیشتری را در مورد بلای میکرو- و نانوپلاستیک‌ها تشویق کنیم.
منبع: Scitechdaily
