خواب‌آلودگی در طول روز ریشه در خون شما دارد؛ بهبود با کمک رژیم غذایی!

اگر در طول روز با موج‌های خواب‌آلودگی دست و پنجه نرم می‌کنید، ممکن است جزو ۳۳ درصد تخمینی از جمعیت باشید که از خواب‌آلودگی مفرط در طول روز (EDS) رنج می‌برند. این یک وضعیت شایع اما اغلب ناشناخته است که با مجموعه‌ای از خطرات سلامتی افزایش‌یافته، از جمله بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت، مرتبط است. اکنون، محققان نشانگرهای بیولوژیکی آن را شناسایی کرده‌اند که درمان هدفمند را در دسترس قرار می‌دهد.

جای تعجب نیست که EDS اغلب در افرادی که دارای اختلالات خواب شبانه و سایر اختلالات ساعت بیولوژیکی هستند، وجود دارد و همچنین می‌تواند یک شاخص بالقوه برای شرایط دیگری مانند بیماری آلزایمر باشد. اما شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد این وضعیت مجموعه‌ای از نشانگرهای زیستی مستقل خود را دارد. محققان در Mass General Brigham تصمیم گرفتند این نشانگرهای بیولوژیکی و متابولیکی را شناسایی کنند و بررسی کنند که آیا متابولیت‌ها و مسیرهای خاصی وجود دارد که ممکن است به توضیح یا پیش‌بینی EDS فراتر از اختلالات خواب موجود کمک کند.

این تیم با داده‌های سلامتی ۶,۰۷۱ فرد از مطالعه سلامت جامعه اسپانیایی/مطالعه لاتین‌ها (HCHS/SOL) و ۸۷۷ متابولیت مختلف شروع کردند. متابولیت‌ها مولکول‌هایی هستند که هنگام تجزیه غذا، داروها، مواد شیمیایی یا بافت‌ها (به عنوان مثال، چربی) در بدن ساخته یا استفاده می‌شوند و نقشی حیاتی در تنظیم متابولیسم دارند. آنها همچنین داده‌هایی از یک پرسش‌نامه که میزان تجربه خواب‌آلودگی این ۶,۰۷۱ نفر را در طول روز در سناریوهای مختلف می‌سنجید، جمع‌آوری کردند.

از این داده‌ها، با تعدیل سن، جنسیت، BMI، پیشینه، سیگار کشیدن، الکل و فعالیت بدنی، محققان هفت متابولیت کلیدی را شناسایی کردند که به طور قابل‌توجهی با خواب‌آلودگی در طول روز مرتبط بودند. دو مورد از آنها استروئیدی بودند (pregnenediol sulphate، tetrahydrocortisol glucuronide)، سه مورد به رژیم غذایی مربوط و تحت تأثیر آن بودند (dihomo-linoleate، docosadienoate، sphingomyelin) و دو مورد متابولیت‌های ناشناس بودند، یا به طور کامل شناسایی و درک نشده بودند، اگرچه احتمالاً با هورمون‌های استروئیدی مانند تستوسترون یا پروژسترون نیز مرتبط بودند (X-11470، X-11444).

مشخص شد که هر یک از این هفت متابولیت، یا به دلیل سطوح پایین یا بالا در جریان خون شرکت‌کنندگانی که علائم EDS را گزارش کردند، بر خواب تأثیر می‌گذارند.

سپس محققان یک مطالعه تکراری انجام دادند و چندین گروه دیگر و متنوع را بررسی کردند – مجموعه داده مطالعه چندقومیتی آترواسکلروز ایالات متحده، بیوبانک بریتانیا و Health2000 فنلاند – تا ببینند آیا این متابولیت‌ها در این جمعیت‌ها نیز که خواب‌آلودگی در طول روز را گزارش کردند، وجود دارند یا خیر.

در حالی‌که چندین متابولیت مورد نظر در این مطالعات دیده شدند، همه آنها شناسایی نشدند. این بدان معنا نیست که نتایج اشتباه بود؛ بلکه مطالعات دیگر از ابزارهای آزمایشگاهی متفاوتی استفاده کردند و همه ابزارها نمی‌توانند مولکول‌های یکسانی را ببینند. با این حال، برخی از مواد شیمیایی مرتبط در مطالعات ثانویه ظاهر شدند و از الگوهای یکسانی پیروی کردند، که نشان می‌دهد پیوندهای بیولوژیکی بین رژیم غذایی، هورمون‌ها و خواب‌آلودگی واقعی هستند.

طارق فقیه، نویسنده اصلی و پژوهشگر فوق‌دکتری در بخش اختلالات خواب و شبانه‌روزی در بیمارستان بریگام و زنان، می‌گوید:

مطالعه ما نشان می‌دهد که رژیم غذایی و ژنتیک ممکن است نقش مهمی در EDS ایفا کنند. همان‌طور که یاد می‌گیریم چه اتفاقی از نظر بیولوژیکی رخ می‌دهد، شروع به درک این می‌کنیم که چگونه و چرا EDS رخ می‌دهد، علائم اولیه آن چیست و چه کارهایی می‌توانیم برای کمک به بیماران انجام دهیم.

خبر خوب این است که چندین متابولیت شناسایی‌شده مستقیماً تحت تأثیر رژیم غذایی بودند، که نشان می‌دهد افزایش مصرف برخی غذاها می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر EDS داشته باشد. افرادی که سطوح بالاتری از dihomo-linoleate، یک اسید چرب امگا-۶ که برای ساخت هورمون‌ها و تنظیم التهاب استفاده می‌شود، داشتند، در طول روز کمتر احساس خواب‌آلودگی می‌کردند. سطوح دی‌هومو-لینولئات را می‌توان با خوردن بیشتر آجیل و غلات کامل و استفاده از روغن‌های گیاهی مانند آفتابگردان افزایش داد.

یکی دیگر از موارد برجسته docosadienoate (22:2n6) بود، یک اسید چرب امگا-۶ کمتر شناخته‌شده اما به همان اندازه مهم. مانند دی‌هومو-لینولئات، سطوح بالاتر دکوسادی‌اینوئات با هوشیاری بهتر مرتبط بود و تصور می‌شود این متابولیت از عملکرد مغز حمایت کرده و ممکن است در تنظیم ملاتونین، هورمونی که به شما کمک می‌کند به خواب بروید، نقش داشته باشد. برای افزایش سطوح این متابولیت در جریان خون، خوردن ماهی‌های چرب (سالمون یا ساردین)، دانه چیا، دانه کتان و جلبک‌های دریایی مانند نوری و واکامه می‌تواند کمک‌کننده باشد.

این مطالعه همچنین اسفنگومیلین را شناسایی کرد، یک چربی که در غشای سلول‌های مغز و عصب یافت می‌شود. سطوح بالاتر اسفنگومیلین با کارایی بهتر خواب و خواب‌آلودگی کمتر در طول روز مرتبط بود. در حالی‌که بدن ما می‌تواند اسفنگومیلین را بسازد، سطوح آن تحت تأثیر رژیم غذایی و سلامت متابولیکی کلی قرار دارد. غذاهای غنی از کولین، مانند تخم مرغ، سویا، لبنیات و گوشت‌های بدون چربی می‌توانند به حفظ و تکمیل سطوح اسفنگومیلین در خون کمک کنند.

در حالی‌که رژیم غذایی در EDS نقش دارد، این مطالعه همچنین چندین متابولیت مرتبط با هورمون را شناسایی کرد که به همان اندازه تأثیرگذار بودند. برخلاف متابولیت‌های مرتبط با رژیم غذایی، این مولکول‌ها در بدن، به ویژه در غدد فوق کلیوی، ساخته می‌شوند و نشان‌دهنده این هستند که سیستم‌های داخلی ما چگونه چیزهایی مانند استرس، خواب و انرژی را تنظیم می‌کنند.

یکی از قوی‌ترین سیگنال‌ها از pregnenediol sulphate، متابولیتی که از پرگننولون – پیش‌ساز هورمون‌هایی مانند پروژسترون و تستوسترون – تشکیل می‌شود، به دست آمد. پرگننولون به عنوان یک نورواستروئید عمل می‌کند – مواد شیمیایی که به تنظیم عملکرد مغز کمک می‌کنند. آنها با گیرنده‌های GABA، که همان مسیرهای آرام‌بخش مورد هدف قرص‌های خواب و داروهای ضد اضطراب هستند، تعامل دارند. در این مطالعه، افرادی که سطوح بالاتری از پرگنن‌دیول سولفات داشتند، در طول روز کمتر احساس خواب‌آلودگی می‌کردند، که نشان می‌دهد این هورمون ممکن است در هوشیاری مغز نقش داشته باشد. در حالی‌که نمی‌توانیم این مورد را مستقیماً از طریق رژیم غذایی افزایش دهیم، تغییرات سبک زندگی مانند مدیریت بهتر استرس و فعالیت بدنی می‌تواند کمک‌کننده باشد.

یکی دیگر از محصولات جانبی مهم هورمون، tetrahydrocortisol glucuronide بود، یک متابولیت کورتیزول، هورمون اصلی استرس بدن. اساساً، سطوح بالای این متابولیت نشان‌دهنده این است که بدن به طور مؤثر به استرس پاسخ می‌دهد، و افرادی که بیشتر از آن داشتند، کمتر احتمال داشت خواب‌آلودگی در طول روز را گزارش کنند. در حالی‌که کورتیزول در نهایت توسط ساعت داخلی و پاسخ به استرس شما کنترل می‌شود، حفظ یک برنامه خواب منظم، مدیریت استرس و قرار گرفتن در معرض نور صبحگاهی می‌تواند به حمایت از سطوح خوب این متابولیت کمک کند.

در نهایت، این مطالعه دو متابولیت ناشناس – X-11470 و X-11444 – را شناسایی کرد که هنوز از نظر شیمیایی شناسایی نشده‌اند، اما پیوندهای قوی با کاهش خواب‌آلودگی نشان دادند. بر اساس تجزیه و تحلیل‌های ژنتیکی و شیمیایی، این ترکیبات احتمالاً به متابولیسم هورمون مربوط هستند و در تنظیم چرخه خواب و بیداری بدن نقش دارند.

جالب اینجاست که چهار متابولیت که به نظر می‌رسید بر خواب‌آلودگی تأثیر می‌گذارند، مربوط به جنسیت بودند. این پیوندهای خاص مردانه نشان می‌دهد که هورمون‌های جنسی، متابولیسم چربی یا فرآیندهای مرتبط با روده ممکن است به طور متفاوتی با تنظیم خواب در مردان تعامل داشته باشند. سطوح بالاتر 1-stearoyl-2-arachidonoyl-GPC – یک مولکول چربی که در ساخت غشای سلولی و سیگنال‌دهی هورمونی نقش دارد – با خواب‌آلودگی کمتر مرتبط بود، که احتمالاً از طریق حفظ هوشیاری مغز است و این مورد را می‌توان از طریق غذاهای غنی از کولین مانند تخم مرغ، ماهی چرب و چربی لبنیات تقویت کرد. یک متابولیت مرتبط دیگر، 1-palmitoyl-2-arachidonoyl-GPC، به نظر می‌رسید تأثیر مشابهی داشته باشد. در حالی‌که رژیم غذایی تأثیر مستقیمی بر این مورد ندارد، غذاهای غنی از کولین و چربی‌های سالم می‌توانند از آن حمایت کنند.

در همین حال، سطوح بالای دو متابولیت خاص مردانه – tyramine O-sulphate و phenylacetylcarnitine – با افزایش خواب‌آلودگی در طول روز در مردان مرتبط بود. تیرامین ترکیبی است که در غذاهای تخمیری یا کهنه، مانند پنیرهای قدیمی، گوشت‌های فرآوری‌‌شده و برخی از شراب‌ها تشکیل می‌شود، و در حالی‌که این غذاها برای اکثر مردم مضر نیستند، ممکن است در برخی افراد بر خستگی تأثیر بگذارند. در همین حال، فنیل‌استیل‌کارنیتین زمانی تولید می‌شود که باکتری‌های روده پروتئین را تجزیه می‌کنند و اعتقاد بر این است که در تولید انرژی نقش دارد – و سطوح بالا در خون، حداقل برای مردان، با خواب‌آلودگی بیشتر در طول روز مرتبط بود. با این حال، این مسیر به خوبی درک نشده است.

محققان هشدار می‌دهند که تحقیقات آنها محدودیت‌هایی دارد – مانند جمع‌آوری داده‌های خواب‌آلودگی در طول روز از طریق یک نظرسنجی به جای مطالعات بالینی، و سطوح دقیق متابولیت‌های مرتبط با EDS محاسبه نشده است – با این حال، یافته‌ها راه را برای مطالعات بیشتر، از جمله آزمایش‌های انسانی، برای توسعه مداخلات رژیمی یا درمانی برای این وضعیت هموار می‌کنند.

فقیه افزود:

انجام یک کارآزمایی بالینی یک گام بزرگ بعدی خواهد بود و می‌تواند به ما کمک کند بفهمیم آیا امگا-۳ و امگا-۶ که از رژیم غذایی به دست می‌آیند، می‌توانند به کاهش خطر EDS کمک کنند.

این مطالعه در مجله eBioMedicine منتشر شده است.

منبع: Newatlas