بر خلاف باور‌های علمی رایج، یک مطالعه اخیر کشف کرده است که فرآیند به خاطر سپردن یک رویداد، نسبت به تجربه کردن آن رویداد، می‌تواند تاثیر بیشتری بر تولید امواج مغزی مرتبط با حافظه از خود برجای بگذارد. از این یافته جدید می‌توان در راستای ارتقاء روند درمان “از دست دادن حافظه” در بیماران مبتلاء به آسیب مغزی یا اختلالات شناختی بهره برد. زمانی که مجموعه وسیعی از نورون‌های مغزی فعال می‌شوند قادرند مانند یک موج مکزیکی در یک استادیوم ورزشی، بازتابی مشهود از فرآیند‌های درونی مغز را تولید کرده و به ما نشان دهند.
امواج مغزی که از آنان به عنوان نوسانات عصبی نیز یاد می‌شود، بر اساس دامنه و فرکانس خود در پنج دسته امواج: “گاما، بتا، آلفا، تتا و دلتا” طبقه‌بندی می‌شوند. امواج گاما با فعالیت‌های ذهنی نظیر: “حل مسئله و یادگیری”، امواج بتا در زمان “هوشیاری یا هیجان زدگی”، امواج آلفا در حالت “آرامش جسمی و ذهنی”، امواج تتا در زمان “خلاقیت و مراقبه” و امواج دلتا در طول “خواب عمیق و بدون رویا” تولید و تجربه می‌شوند.
در مطالعات پیشین، به ارتباط میان نوسانات تتا در هیپوکامپ (ساختار پیچیده‌ای که در اعماق لوب گیجگاهی مغز قرار دارد) با شکل‌گیری حافظه و جهت‌یابی فضایی (Spatial Navigation) پی برده شده بود. در این مطالعه جدید، که توسط محققان دانشگاه آریزونا انجام و در مجله نورون (Neuron) منتشر شده است، به بررسی عوامل دخیل در تولید نوسانات یا همان امواج تتا پرداخته شده است.
پیش از این، دانشمندان بر این باور بودند که محیط خارجی، در مقایسه با روند شکل‌گیری حافظه، نقش مهم‌تری را در تولید نوسانات تتا ایفا می‌کند. به عبارت دیگر، تصور می‌شد که تعداد “نوساناتی که در طی حضور فعال داشتن در یک رویداد” ایجاد می‌شدند؛ از “نوسانات تولیدشده در طی فرآیند ساخت خاطره آن رویداد در ذهن” بیشتر باشند. با این حال، یافته‌های به دست آمده از مطالعه اخیر، این مفهوم را به چالش می‌کشد.
سارا سگر، نویسنده اصلی این مطالعه، اذعان دارد که:
در این مطالعه، ما به‌طور شگفت‌انگیزی متوجه شدیم که در هنگام به خاطر آوردن اتفاقات در مقایسه با تجربه مستقیم این رویدادها، نوسانات تتا به‌طرز چشم‌گیری در مغز افزایش می‌یابند.
در این تحقیق، ابتدا محققان 13 بیمار که در رابطه با تشنج‌های بیماری صرع به واسطه الکترود‌هایی در داخل جمجمه تحت نظارت بودند را انتخاب کرده و در نهایت، نوسانات تتا هیپوکامپ تولیدشده در مغز آنان را به ثبت رساندند. در مرحله اول این آزمایش، این گروه از بیماران باید یک بازی جهت‌یابی فضایی را روی لپ‌تاپ خود به پایان می‌رساندند. در این بازی، ابتدا بیماران باید با استفاده از یک جوی‌استیک ، در یک شهر در واقعیت مجازی (VR) تا زمان رسیدن به یک فروشگاه معین، به حرکت خود ادامه می‌دادند. در دومین مرحله، آزمایش پس از رسیدن بیماران به مقصد فرضی متوقف و از بیماران خواسته شد تا با تصور مکانی که از آنجا بازی خود را آغاز کرده بودند مسیری که اخیراً طی کرده بودند را مجدداً به صورت ذهنی پیمایش کنند.
پس از بررسی نتایج به دست آمده، مشخص شد که نوسانات تتا تولیدشده در طی بازی، از لحاظ تعداد و مدت زمان تولید، در مقایسه با نوساناتی که در زمان تصور مسیر در مغز بیماران تولید شده بودند کمتر بودند. بر اساس این یافته، محققان به این نتیجه رسیدند که: “حافظه، محرک اصلی فعالیت امواج تتا” در مغز انسان‌ها می‌باشد.
این دسته از محققان بر این باورند که می‌توان از این یافته‌ها در راستای کمک به بهبود حافظه، در مبتلایان به آسیب‌های مغزی یا اختلالات شناختی ناشی از: “ابتلا به بیماری‌هایی نظیر پارکینسون، سکته مغزی، تشنج” بهره گرفت. به گفته محققان، شرکت مداوم و فعالانه در آموزش شناختی و توان‌بخشی، به ویژه با فراهم‌سازی بستر فعالانه‌ای از ساخت خاطرات، می‌تواند با تحریک نوسانات تتا بر بهبود حافظه در طول زمان تاثیری مثبت از خود برجای بگذارد. بنا به اظهارات آرنه اکستروم، نویسنده همکار در این مطالعه: “در اصل، در این روش، می‌توان به بیماران مبتلاء به اختلالات حافظه کمک کرد تا حافظه بهتری داشته باشند.”
منبع: NewAtlas
