در یک مطالعه جدید، دانشمندان به کاوش یک کانال ماگمایی پنهان که حدود 60 کلومتر زیر بستر دریا در صفحه کوکوس (Cocos) در اقیانوس آرام واقع شده، پرداختند. آن‌ها دریافتند که این کانال ماگمایی بیش از 100 هزار کیلومتر مربع وسعت داشته و آثار آن به توده گالاپاگوس (Galápagos Plume) تا 20 میلیون سال قبل می‌رسد. این یافته‌ها نظریه‌های موجود را به چالش می‌کشند و اطلاعات ارزشمندی را درباره نحوه حرکت صفحات تکتونیکی ارائه می‌دهد.
استادیار سیام نیف (Siam Naif) از دانشکده زمین و علوم جوی در موسسه فناوری جورجیا در آمریکا، یک دهه پیش به‌طور تصادفی با این کشف غیرمنتظره روبه‌رو شد؛ زمانی که یک فضای باریک در گوشته زمین که گمان می‌رفت با ما ماگما پر شده باشد را پیدا کرد.
بر خلاف مذاب‌های گوشته‌ای معمولی که به صورت شناور به سطح زمین می‌آیند و آتشفشان‌ها و زنجیره‌ای از جزایر را پدید می‌آورند، تصویربرداری نیف بخشی از سنگ‌های نیمه‌مذاب را نشان می‌داد که به “ذوب‌های جزئی درجه پایین ” معروف هستند. این ذوب‌های جزئی در 60 کیلومتری زیر کف اقیانوس بین دو لایه دیگر قرار دارند.
اهمیت این کشف در توضیح آن برای لغزش تدریجی صفحات تکتونیکی است که با ذوب جزئی که به عنوان روان کننده عمل می‌کند، تسهیل می‌شود.
نیف در یک بیانیه مطبوعاتی گفت:
این مطالعه سوال‌هایی را درباره اینکه چرا ماگما در یک کانال باریک جمع شده و اینکه منشا این ماگما از کجاست مطرح می‌کند.
با گسترش پیشرفت اولیه خود، نیف و تیم او تحقیقات گسترده و چندساله خود را آغاز و شواهدی را از منابع مختلف مانند داده‌های ژئوفیزیک و تحلیل ژئوشیمیایی جمع آوری کرد.
آن‌ها همچنین نمونه برداری از کف دریا را با داده‌های انعکاس لرزه‌ای انجام دادند؛ تکنیکی که برای تصویربرداری از لایه‌های رسوبات و سنگ‌های زیر زمین استفاده می‌شود. نیف توضیح داد:
این تکنیک به ما اجازه می‌دهد زمین را در جایی که نمی‌توانیم با چشم خود ببینیم، مشاهده کنیم.
در ابتدا محققان مقدار زیادی فعالیت ماگمایی درون صفحه‌ای را مشاهده کردند. او این مشاهدات را چنین توضیح داد:
مشاهده فعالیت آتشفشانی در جایی که انتظار نداشتیم؛ یعنی دور از لبه‌های صفحات تکتونیکی: مناطق برآمده و فرورفته وسط اقیانوس.
این پدیده زمانی رخ می‌دهد که ستونی از گوشته داغ در اعماق زمین بالا برود. همانطور که بالا می‌رود، این ستون ذوب شده و یک زنجیره آتشفشانی ایجاد می‌کند. یک مثال معروف از این پدیده جزایر هاوایی هستند که در وسط اقیانوس آرام قرار دارند.
مطالعه جدید نشان داد که کانال ماگمایی که 100 هزار کیلومتر مربع را در بر می‌گیرد، برای بیش از 20 میلیون سال وجود داشته است. نیف گفت:
شگفت انگیزتر این است که ماگمای فوران شده دارای نوعی اثرانگشت شیمیایی است که منبع آن را به توده گالاپاگوس مرتبط می‌کند.
این مطالعه با تایید وجود فعالیت‌های آتشفشانی پیشین در منطقه و آشکار کردن جمع شدن مداوم ماگما، سوالات جالبی را درباره مکانیسم‌هایی که به ماگما اجازه می‌دهند تا قبل فوران در بستر دریا، در گوشته باقی بماند مطرح می‌کند.
منبع: Interestingengineering
