خشم خورشید؛ شراره عظیم خورشیدی X2.3 توسط ناسا رصد شد!

در تاریخ ۶ نوامبر ۲۰۲۴ (۱۶ آبان ۱۴۰۳)، رصدخانه دینامیک خورشیدی ناسا یک شراره قدرتمند خورشیدی را در ساعت ۸:۴۰ صبح به وقت شرقی ثبت کرد. این شراره که در رده‌بندی X2.3 قرار می‌گیرد، به حدی شدید است که ممکن است بر سیگنال‌های رادیویی، سیستم‌های ناوبری و شبکه‌های برق بر روی زمین تأثیر بگذارد و نیز برای فضانوردان و فضاپیماهایی که در مدار فعالیت می‌کنند، خطراتی قابل‌توجه به همراه دارد.

شراره‌های خورشیدی، انفجارهای ناگهانی انرژی و نور هستند که از سطح خورشید فوران می‌کنند. این شراره‌ها زمانی رخ می‌دهند که میدان‌های مغناطیسی قوی در خورشید به هم پیچیده شده و انرژی خود را آزاد می‌کنند و در نتیجه تشعشعاتی قوی در فضا پراکنده می‌شود. این تشعشعات طیف وسیعی از نور مرئی، پرتوهای ایکس و پرتوهای فرابنفش را شامل می‌شود و با سرعت نزدیک به سرعت نور در سراسر منظومه شمسی حرکت می‌کند. شراره‌های خورشیدی معمولاً با لکه‌های خورشیدی همراه هستند، مناطقی سردتر و تیره بر سطح خورشید که میدان‌های مغناطیسی در آن‌ها به‌شدت قوی است.

شراره‌های خورشیدی بر اساس شدتشان طبقه‌بندی می‌شوند، که شدیدترین نوع آن‌ها شراره‌های کلاس X است و پس از آن به‌ترتیب کلاس‌های M، کلاس C و کلاس B قرار می‌گیرند. شراره‌های کلاس X قوی‌ترین نوع هستند و می‌توانند اثرات قابل‌توجهی بر روی زمین داشته باشند. زمانی که شراره کلاس X به سمت زمین باشد، می‌تواند در جو فوقانی سیاره ما اختلالاتی ایجاد کند که موجب ایجاد مشکل در ارتباطات رادیویی، سیگنال‌های GPS و حتی شبکه‌های برق می‌شود. ذرات پرانرژی خورشیدی همچنین می‌توانند برای فضانوردان و ماهواره‌ها در مدار خطرآفرین باشند و احتمالاً به دستگاه‌های حساس به ذرات الکترونیک آسیب برسانند.

شراره‌های خورشیدی بخشی از پدیده وسیع‌تر آب‌وهوای فضایی هستند که شامل بادهای خورشیدی و پرتاب جرم تاجی خورشیدی (CMEها، ابرهای بزرگ ذرات بارداری که از خورشید به بیرون پرتاب می‌شوند و اغلب با شراره‌های قوی خورشیدی همراه هستند) نیز می‌شود. دانشمندان فعالیت‌های خورشیدی را به‌طور دقیق رصد می‌کنند تا بتوانند شراره‌های خورشیدی را پیش‌بینی کرده و اثرات آن‌ها بر روی زمین و آنچه در فضا متعلق به ماست، را کاهش دهند. رصدخانه دینامیک خورشیدی ناسا و سایر تلسکوپ‌های خورشیدی در سراسر جهان به دنبال این شراره‌ها هستند و داده‌های مهمی برای درک و کاهش آسیب پذیری نسبت به فعالیت‌های خورشیدی که می‌توانند به فناوری‌های مدرن و کاوش‌های فضایی ضربه بزنند، ارائه می‌دهند.

رصدخانه دینامیک خورشیدی (SDO) ناسا یک فضاپیما است که به مطالعه جو و فعالیت‌های مغناطیسی خورشید اختصاص یافته است. این رصدخانه که در سال ۲۰۱۰ به فضا پرتاب شد، تصاویری با وضوح بالا و داده‌های دقیق ارائه می‌دهد و فعالیت‌های خورشیدی را با جزئیاتی بی‌سابقه ثبت می‌کند. این مأموریت نقش حیاتی در تلاش‌های ناسا برای درک آب‌وهوای فضایی دارد و به‌ویژه بر پدیده‌های خورشیدی مانند شراره‌های خورشیدی، لکه‌های خورشیدی و پرتاب‌های جرم تاجی خورشیدی که می‌توانند بر سیستم‌های ارتباطی زمین، ماهواره‌ها و شبکه‌های برق تأثیر بگذارند، تمرکز دارد.

رصدخانه دینامیک خورشیدی مجهز به سه ابزار اصلی است؛ مونتاژ تصویربرداری جوی (AIA)، تصویربردار هلیوسیزمیک و مغناطیسی (HMI)، و آزمایشگاه تغییرات فرابنفش شدید (EVE) که میدان مغناطیسی خورشید را اندازه‌گیری کرده، جو خورشید را در طول موج‌های مختلف تصویربرداری کرده و خروجی انرژی آن را پایش می‌کنند. این ابزارها به رصدخانه دینامیک خورشیدی امکان می‌دهد که تغییرات در میدان‌های مغناطیسی، دما و ترکیب جوی خورشید را دنبال کرده و نشان دهد که چگونه این عوامل موجب فعالیت‌های خورشیدی می‌شوند.

رصدخانه دینامیک خورشیدی از نقطه‌ای در مدار زمین به‌طور مداوم خورشید را مشاهده کرده و داده‌ها را ۲۴ ساعته در تمام روزهای هفته ارسال می‌کند. اطلاعاتی که این رصدخانه جمع‌آوری می‌کند به دانشمندان کمک می‌کند تا پیش‌بینی‌های دقیقی از رویدادهای آب‌وهوای فضایی انجام دهند، که این پیش‌بینی‌ها برای حفاظت از فناوری‌های زمینی و فضانوردان در فضا بسیار حیاتی است.

منبع: Scitechdaily