آیا یک بالگرد (هلیکوپتر) می‌تواند یک جت جنگنده را سرنگون کند؟ این سوالی است که در نگاه اول شاید پاسخ آن “نه” به نظر برسد، اما واقعیت پیچیده‌تر از این حرف‌هاست. در حالی‌که جت‌های جنگنده با سرعت‌های مافوق صوت پرواز می‌کنند و برای نبردهای هوایی طراحی شده‌اند، بالگردها نیز توانایی‌های منحصربه‌فردی دارند که ممکن است در شرایط خاص، آن‌ها را به رقیبی جدی تبدیل کند.
در ادامه به بررسی این موضوع می‌پردازیم که آیا بالگردها (هلیکوپترها) واقعاً می‌توانند جت‌های جنگنده را از پای درآورند، و نگاهی به تمرینات نظامی و ادعاهای تاریخی خواهیم داشت که این پرسش را به چالش کشیده‌اند. با اِروتِک همراه باشید.
بالگردها هواپیماهای بزرگ و پیچیده‌ای هستند که تقریباً به همان اندازه که وجود داشته‌اند، در عملیات‌های نظامی به کار گرفته شده‌اند. این وسایل نقلیه چابک، روش انتقال و تخلیه نیروها از مناطق خصمانه را به کلی تغییر دادند. علاوه بر این، آن‌ها بارها ثابت کرده‌اند که هواپیماهای تهاجمی کارآمدی هستند. در بیشتر موارد، وقتی یک بالگرد با عنوان «تهاجمی» شناخته می‌شود، به این معنی است که توانایی درگیر شدن با اهداف روی زمین را دارد. برای دهه‌ها این موضوع به همین شکل بوده و بالگردها به طور معمول وسایل نقلیه و دیگر تجهیزات نظامی را نابود می‌کنند.
اما بالگردها به تنهایی در آسمان‌ها نیستند و وجود جت‌های جنگنده دشمن در یک حریم هوایی مورد مناقشه، غیرعادی نیست. باور کنید یا نه، بسیاری از بالگردهای نظامی مدرن، موشک‌های هوا به هوا مانند ای‌آی‌ام-۹ سایدوایندر را حمل می‌کنند، گرچه این موشک‌ها برای استفاده علیه جت‌ها در نظر گرفته نشده‌اند. در عوض، موشک‌های هوا به هوای یک بالگرد برای دفاع در برابر سایر بالگردها است. دلیل این امر، دشواری بسیار زیاد هدف قرار دادن یک جت جنگنده با سرعت بالا، از یک بالگرد با سرعت نسبتاً پایین است.
یک تمرین در دهه ۱۹۷۰ نتایج شگفت‌انگیزی به همراه داشت!
پیش از آغاز جنگ ایران و عراق در سال ۱۹۸۰، نیروی هوایی و نیروی زمینی ایالات متحده یک تمرین مشترک برگزار کردند که قابلیت نظری سرنگون کردن یک جت جنگنده توسط بالگرد را آزمایش می‌کرد. این تلاش مشترک با عنوان “جوینت کانترینگ اتک هلیکوپتر” (Joint Countering Attack Helicopter – J-CATCH) یکی از اولین تلاش‌ها در این زمینه بود. تمرینات قبلی، قابلیت ضدتانک بالگردها را آزمایش کرده بود که دکترین ارتش را تغییر داد، اما استفاده از بالگردها علیه جنگنده‌ها یک مفهوم جدید بود.
تمرین جی-کتچ تا حدی به عنوان پاسخی به معرفی بالگرد میل می-۲۴ «هیند» انجام شد که نشان‌دهنده یک نیروی رو به رشد بالگردی شوروی بود. این تمرین در چندین فاز برگزار شد و فاز سوم، بالگردها را در برابر هواپیماهایی مانند اف-۴ فانتوم ۲، ای-۷ کرسر ۲، ای-۱۰ تاندربولت ۲ و جت جنگنده پرسرعت اف-۱۵ ایگل آزمایش کرد. در طول این برنامه، بالگردها با چنان شدتی با این هواپیماها درگیر شدند که با استفاده از توپ‌های خود، به نسبت پنج به یک در برابر هواپیماهای بال‌ثابت به پیروزی دست یافتند.
اِی‌اِچ-۱ کبرا به طور خاص در سرنگون کردن هواپیماهای بال‌ثابت بسیار توانمند بود، همانطور که نیک لاپوس، خلبان سابق کبرای ارتش آمریکا توضیح می‌دهد:
یک بالگرد تهاجمی مجهز که توسط یک خدمه آموزش‌دیده هدایت شود، در نبردهای هوایی تن به تن، اکثر هواپیماهای جنگنده را شکست خواهد داد، به شرطی که جنگنده به اندازه کافی احمق باشد که برای درگیری پایین بیاید!
در بسیاری از درگیری‌های آن‌ها طی تمرین جی-کتچ، خلبانان نیروی هوایی حتی نمی‌دانستند که «سرنگون» شده‌اند تا زمانی که دیگر خیلی دیر بود. این تمرین ثابت کرد که بالگردها نه‌تنها قادر به سرنگون کردن جت‌های جنگنده هستند، بلکه در انجام این کار نیز بسیار ماهرند.
جنگ ایران و عراق
با همه این اوصاف داستان‌هایی از پنج مورد از این نوع سرنگونی در قرن بیستم مطرح شده است. در کتاب “Flying Guns of the Modern Era” اثر آنتونی جی. ویلیامز و امانوئل گاستین، آن‌ها بیان می‌کنند که هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران (IRIAA) در درگیری‌های جداگانه طی جنگ ایران و عراق، سه فروند میگ-۲۱، یک فروند سوخو-۲۰ و یک فروند میگ-۲۳ را سرنگون کرده است. به گفته ویلیامز و گاستین، تمام این حملات توسط بالگرد تهاجمی بِل اِی‌اِچ-۱جِی سوپرکبرا انجام شده که عمدتاً توسط سپاه تفنگداران دریایی آمریکا به صورت داخلی استفاده می‌شد.
آن‌ها نوشتند که سرنگونی میگ-۲۳ یک پیروزی مشترک بین یک اِی‌اِچ-۱جِی و یک هواپیمای نامشخص دیگر بود. در هر مورد، سلاح مورد استفاده برای سرنگونی جنگنده، توپ الکتریکی ۲۰ میلی‌متری ام۱۹۷ بالگرد بوده است.
منبع: Slashgear
