۵ راه برای افزایش طول عمر CPU کامپیوتر

پردازنده (CPU)، یا واحد پردازش مرکزی، مرکز عصبی رایانه شماست. بدون محاسبات آن، هیچ چیز دیگری کار نمی‌کند. بازی‌ها برای اجرای NPCها (شخصیت‌های غیرقابل بازی) و موتورهای فیزیک خود به آن نیاز دارند، برنامه‌های شبکه‌های اجتماعی از آن برای جمع‌آوری پیام‌ها در پس‌زمینه استفاده می‌کنند و مرورگر بدون آن نمی‌تواند همه آن زبانه‌ها (تب‌ها) را باز نگه دارد. خوشبختانه، CPUها می‌توانند عمر طولانی داشته باشند. این روزها، بسیار نادر است که به‌خودی‌خود از کار بیافتند و احتمالاً قبل از اینکه خراب شوند، از نظر قدرت قدیمی شده و جایگزین خواهند شد. اما این بدان معنا نیست که باید CPU را روی مادربرد بیاندازید و فراموشش کنید. مراقبت از CPU هم طول عمر آن را افزایش می‌دهد و هم می‌تواند عملکرد آن را بهبود بخشد.

حتی اگر CPU شما به احتمال زیاد پس از منسوخ شدن همچنان به کار خود ادامه دهد، دلایل خوبی برای تضمین طول عمر آن وجود دارد. برای مثال، مهاجرت از ویندوز ۱۱ به لینوکس به این معنی است که این CPU «کم‌توان» همچنان می‌تواند سال‌ها به خوبی به شما خدمت کند. دلیل شما هرچه باشد، نگه داشتن CPU در شرایط عالی آسان است و حداکثر فقط چند ساعت در سال وقت می‌گیرد. این‌ها پنج راه برای عملکرد خوب CPU شما در تمام طول عمر طبیعی‌اش، و شاید بیشتر، هستند. با اِروتِک همراه باشید.

۱. یک فن (خنک‌کننده) مناسب تهیه کنید!

اگر CPU شما به اندازه کافی خنک نمی‌شود، به احتمال زیاد فن مقصر است. CPUها می‌توانند تحت فشار به ۸۰ درجه سانتی‌گراد و بالاتر برسند، بنابراین یک فن ضعیف جای نگرانی دارد. خنک‌کننده‌های استوک (همراه با CPU) برای پردازنده‌ای که با آن عرضه می‌شوند طراحی شده‌اند، اما نه همیشه برای چنین دماهای بالایی. در بهترین حالت، رایانه‌ای که بیش از حد داغ کار می‌کند دچار کاهش سرعت حرارتی (Thermal Throttle) شده و عملکرد شما را به شدت پایین می‌آورد. در بدترین حالت، دماها ممکن است باعث آسیب دائمی شوند. خنک‌سازی مناسب، طول عمر CPU شما را افزایش داده و عملکرد بهتری به شما می‌دهد.

یک راه‌حل مقرون‌به‌صرفه و قابل اعتماد، یک کولر تاور پردازنده (CPU tower cooler) است که مانند اکثر فن‌های تاور، از لوله های حرارتی مسی برای انتقال گرمای CPU به هیت سینک (گرماگیر) استفاده می‌کند، سپس گرما را با یک فن دفع می‌کند. یک فن بادی خوب به راحتی کار را برای اکثریت قریب به اتفاق مردم انجام خواهد داد. توصیه می‌کنیم برای خنک نگه داشتن CPU خود دو فن داشته باشید (یکی برای دمیدن هوا به داخل سینک و دیگری برای بیرون کشیدن آن از سمت دیگر)، زیرا اکثر خنک‌کننده‌ها فقط با یک فن عرضه می‌شوند. تنها نقطه ضعف این نوع خنک‌کننده‌ها این است که ممکن است خیلی بلند باشند، بنابراین باید به دنبال مدلی باشید که در قاب کیس شما جا شود.

تهیه یک کیت خنک‌کننده مایع (liquid cooling kit) برای پردازنده شما ایده‌آل است اگر نیاز دارید که CPU خود را تحت بارهای سنگین و مداوم نگه دارید. فقط به یاد داشته باشید که گران‌تر هستند و نصب آن‌ها ممکن است کمی دشوارتر باشد.

۲. مراقب دماهای بالا باشید!

حتی زمانی که فن مناسب نصب شده است، دست‌هایتان را به نشانه پایان کار نشویید. باید هر از گاهی دمای CPU خود را بررسی کنید، به خصوص زمانی که رایانه شما تحت بار است. کاملاً طبیعی است که CPU شما در حین اجرای یک بازی سنگین بتواند به ۸۰ درجه سانتی‌گراد برسد، اما نباید برای مدت طولانی در آن دما باقی بماند یا خیلی از آن حد فراتر رود. توصیه می‌کنیم به وبسایت سازنده CPU خود مراجعه کنید تا حداکثر دمای اتصال حرارتی (Thermal Junction Maximum) پردازنده خود را که با نام Tj. Max نیز شناخته می‌شود، تعیین کنید. اگر CPU شما نزدیک (یا فراتر از) Tj. Max می‌رسد، وقت نگرانی است. رایانه شما به طور خودکار قبل از نقطه غیرقابل بازگشت خاموش می‌شود، اما چنین خاموش شدنی هنوز هم باید شما را نگران کند.

آسان‌ترین، بی‌دردسرترین و رایگان‌ترین راه برای بررسی دماهای CPU، استفاده از برنامه CoreTemp است. CoreTemp مقدار Tj. Max شما را به شما می‌گوید و گزارش‌های دقیقی در مورد هر هسته از پردازنده شما ارائه می‌دهد. آن را هنگام اجرای یک بازی ویدیویی فشرده یا نرم‌افزار سنگین باز کنید و ببینید که این وظایف در زمان واقعی چقدر پر زحمت هستند.

همچنین، اجرای یک آزمون استرس رایانه (PC stress test) با نرم‌افزاری مانند UserBenchmark را در نظر بگیرید تا از دماهای عملیاتی معمول خود ایده‌ای به دست آورید. این باید درکی خوب از گرمایی که CPU شما هنگام تحت فشار قرار گرفتن به آن می‌رسد به شما بدهد، تا بتوانید ببینید آیا به Tj. Max نزدیک می‌شود یا خیر. دماهای بالا ممکن است به این معنی باشد که زمان آن رسیده است که راهکار خنک‌کننده خود را ارتقا دهید، بار روی CPU خود را کاهش دهید، یا قاب کیس رایانه خود را به مکانی با تهویه بهتر منتقل کنید.

۳. خمیر حرارتی (Thermal Paste) را به طور منظم تعویض کنید!

اگر رایانه شخصی خود را خودتان اسمبل کرده‌اید، می‌دانید که خمیر حرارتی یک ضرورت غیرقابل مذاکره است. این همان ماده خمیری (معمولاً خاکستری) است که قبل از بستن هیت سینک روی صفحه بالایی CPU می‌مالید. متأسفانه، خمیر حرارتی یک راه‌حل همیشگی نیست. گاهی اوقات، باید آن را جایگزین کنید. اینکه هر چند وقت یک بار باید خمیر حرارتی را عوض کنید، بستگی به این دارد که از چه کسی می‌پرسید. برخی توصیه می‌کنند که هر شش ماه یک بار آن را عوض کنید، و برخی دیگر می‌گویند می‌توانید با خیال راحت آن را برای سال‌ها، یا تا زمانی که CPU شما شروع به تقلا کند، دست‌نخورده بگذارید. با این حال، خمیر حرارتی در نهایت خشک می‌شود و خواص خود را به عنوان یک واسطه حرارتی از دست می‌دهد.

از آنجایی‌که احتمالاً باید حداقل هر شش ماه یک بار رایانه خود را برای گردگیری باز کنید، توصیه می‌کنیم با تعویض خمیر حرارتی در همان زمان، با یک تیر دو نشان بزنید. این کار آسان است و بیش از ۱۰ دقیقه طول نمی‌کشد. خمیر قدیمی را با احتیاط با یک دستمال کاغذی از روی CPU و فن بردارید، سپس از الکل ایزوپروپیل برای پاک کردن هرگونه باقیمانده استفاده کنید. برای رسیدن به گوشه‌ها، استفاده از گوش‌پاک‌کن بسیار توصیه می‌شود. قبل از استفاده، بررسی کنید که خمیر حرارتی منقضی نشده باشد؛ اگر یک ترکیب غلیظ، یکدست و مرطوب نیست، قابل استفاده نیست. و هرگز، خمیر حرارتی را روی پین‌های CPU نریزید.

۴. CPU را بیش از حد اورکلاک (Overclock) نکنید!

اورکلاک کردن قبلاً کاری بود که فقط علاقه‌مندان به گیم جرئت می‌کردند امتحان کنند، اما امروزه، هر کسی می‌تواند رایانه شخصی بازی خود را با چند سوئیچ نرم‌افزاری اورکلاک کند. با این حال، اورکلاک کردن می‌تواند به CPU شما آسیب برساند یا طول عمر آن را کاهش دهد. اگر مصمم به اورکلاک کردن هستید، پس خنک‌سازی باید بی‌نقص باشد. داشتن یک فن CPU خوب و یک کیس با جریان هوای مناسب دیگر یک توصیه نیست؛ بلکه تبدیل به یک الزام می‌شود. به علاوه، یک رایانه شخصی اورکلاک‌شده به نظارت مکرر دمایی نیاز دارد.

مراقب باشید که CPU خود را برای چه مدت در دماهای بالا اجرا می‌کنید. در حالی‌که یک CPU می‌تواند با خیال راحت یک حجم کاری سنگین را برای ساعت‌ها تحمل کند، ممکن است این کار بر طول عمر آن تأثیر بگذارد. در طول جلسات طولانی بازی آخر هفته یا هر فعالیت پایدار دیگری، هر چند ساعت یک بار به CPU خود استراحت دهید؛ نرم‌افزار را ببندید و بگذارید CPU در حالت بی‌کاری خنک شود، در حالی که شما برای استراحت یا غذا خوردن می‌روید.

۵. از کامپیوتر در برابر نوسانات برق محافظت کنید!

واقعاً باید قبل از دست زدن به قطعات رایانه، بدن خود را تخلیه بار الکتریکی (Ground) کنید. الکتریسیته ساکن ممکن است بی‌اهمیت به نظر برسد، اما حتی آن جرقه کوچک می‌تواند به قطعات الکترونیکی ظریف رایانه شما — به ویژه CPU — آسیب برساند. به طور مشابه، CPU شما در برابر خطرات دیگری مانند نوسانات برق آسیب‌پذیر است. از وصل کردن مستقیم رایانه خود به پریز دیواری خودداری کنید. سرمایه‌گذاری در محافظت از برق بسیار ارزان‌تر از جایگزینی آن سیستم گران‌قیمتی خواهد بود که پس از آسیب دیدن در اثر قطع برق یا طوفان، آسیب می‌بیند.

واقعاً هیچ بهانه‌ای برای عدم صرف هزینه خرید یک محافظ برق (Surge Protector) خوب وجود ندارد. همچنین، در صورت اجازه بودجه، یک UPS (منبع تغذیه بدون وقفه) را توصیه می‌کنیم. UPS یک باتری پشتیبان اختصاصی است که رایانه شما را به اندازه کافی روشن نگه می‌دارد تا پس از قطع برق، آن را با خیال راحت خاموش کنید. هرچند، آن‌ها ارزان نیستند، اما UPSها معمولاً شامل محافظت در برابر نوسانات هستند، بنابراین یک راه‌حل همه‌کاره محسوب می‌شوند.

کاربران حرفه‌ای با بودجه بیشتر ممکن است مایل به خرید یک PDU (واحد توزیع برق) باشند. PDUها زمانی ایده‌آل هستند که ممکن است در کنار رایانه شخصی خود، سخت‌افزارهای گران‌قیمت زیادی مانند یک سیستم سینمای خانگی یا فضای ذخیره‌سازی NAS را نیز اجرا کنید. با این حال، اکثریت قریب به اتفاق مردم با یک محافظ برق نواری با کیفیت کاملاً راضی خواهند بود.

منیع: Slashgear