یک آجر 2900 ساله رمز و راز‌های حیات باستانی را آشکار می‌کند

با استناد به یک مطالعه جدید که در 31 مرداد (22 آگوست) در مجله Nature Scientific Reports منتشر شد، گروهی از محققان موفق به کشف یک دی ان ای (DNA) باستانی موجود در یک آجر سفالی 2900 ساله شدند. این یافته‌ها نگاهی اجمالی به بررسی انواعی از گونه‌های گیاهی باستانی متعلق به یک دوره زمانی و مکانی خاص را ارائه خواهند داد.

به نظر می‌رسد که این مطالعه از پتانسیل پیشرفت قابل توجهی برخوردار است و قادر است راه را برای تحقیقات آتی بر مصنوعات سفالی متعلق به دوره‌های زمانی متنوع و مکان‌های مختلف، هموار سازد. علاوه بر این، این دسته از مطالعات می‌توانند پای خود را از مرز شناسایی گونه‌های گیاهی فرا‌تر بگذارند و دریچه‌ای تازه در کشف و مطالعه حیوانات باستانی بگشایند.

اطلاعات سر‌ به مهر آجر سفالی 2900 ساله

دکتر سوفی لوند راسموسن، نویسنده شرکت‌کننده در این مطالعه از دانشگاه آکسفورد، در یک بیانیه مطبوعاتی اظهار داشت:

ما هنگامی که از کشف یک DNA باستانی که به طرز شگفت‌انگیزی در میان آلودگی‌های درون توده‌ای خاک رس، دست نخورده باقی مانده بود، مطلع شدیم، به هیجان غیر‌قابل وصفی دست یافتیم و حالا خوشحالیم که توانسته‌ایم تا با موفقیت کامل، این دی ان ای را از داخل یک آجر سفالی 2900 ساله استخراج کنیم.

حالا اما به لطف یک کتبیه حک شده بر آجر، محققان قادرند تا بازه زمانی و مکان جغرافیایی خاصی که خاستگاه خشت بوده است را با دقت بالایی شناسایی کنند. به گفته دکتر تورلز آربل، یکی از نویسندگان اصلی این مطالعه از دانشگاه آکسفورد، این آجر با ارائه اطلاعات ارزشمندی در رابطه با یک منطقه جغرافیایی خاص و محیط اطراف آن، به عنوان یک کپسول زمانی در‌بر‌گیرنده تنوع زیستی آن دوره تاریخی، در نظر گرفته می‌شود. این آجر باستانی ضمن ارائه یک فرصت منحصر‌به‌فرد، به محققان اجازه می‌دهد تا به بینش‌های تازه‌ای در رابطه با آشوریان باستان دست یابند.

با استناد به نتایج تحقیقات به عمل آمده، به نظر می‌رسد که این آجر به کاخ آشورناسیرپال دوم (پادشاه نوآشوری) واقع در شهر باستانی کلهو (نمرود) در شمال کشور عراق، تعلق دارد. در کتیبه حک شده بر این آجر، نوشته‌هایی به زبان اکدی (زبان منقرض‌شده سامی) به چشم می‌خورد. محققان، پس از بررسی و تشخیص زبان این کتبیه توانستند تا منشأ زمانی این آجر را به یک دهه در میان سال‌های 869 تا 879 پیش از میلاد مسیح، محدود سازند.

این کشف در طی یک ابتکار در دیجیتال‌سازی یک موزه در سال 2020 صورت پذیرفت. محققان از این فرصت به دست آمده، به منظور استخراج نمونه‌هایی از هسته داخلی آجر در عین جلوگیری از ورود بیش از حد آلودگی به DNA بهره گرفتند. این گروه از محققان با اصلاح پروتکلی که در اصل برای مواد متخلخلی مانند استخوان طراحی شده بود، موفق به استخراج صحیح و فاقد آسیب DNA از مواد باستانی شدند.

آجری به مثابه یک کپسول زمانی از تنوع زیستی

پس از تعیین توالی این DNA، محققان با یک طرح تاکسونومیک پیچیده متشکل از 34 گروه از گیاهان مواجه شدند. در میان این گروه، حضور بر‌جسته‌ای از خانواده‌های گیاهی نظیر “خانواده شب‌بویان و خلنگیان ” و حضور کم‌رنگ‌تر گیاهانی مانند “درختان توس، لورارل (برگ‌بو)، چتریان (کرفسیان) و برخی از علف‌های پرورشی” به چشم می‌خورد.

شایان ذکر است که ترکیب آجر که عمدتاً از گل جمع‌آوری شده از رودخانه دجله و ترکیب با موادی مانند کاه یا فضولات حیوانات تشکیل شده است، توانسته در خاک رس، محیط مساعدی را برای حفظ نسبتاً کامل اقلام ژنتیکی فراهم سازد. لازم به ذکر است که فر‌آیند خشک شدن این آجر خاص، برخلاف سایر آجرها، به‌طور طبیعی صورت گرفته و در این آجر از فرآیند‌های رایج پخت آجر صرف نظر شده است. به همین دلیل، نحوه خشک شدن منحصر‌به‌فرد این آجر توانسته است تا اسرار ژنتیکی را به‌طرز شگفت‌انگیزی در خود حفظ نماید.

در حالی که تمرکز اصلی این مطالعه روی DNA گیاهان استخراج شده قرار داشت، اما اطلاعات به دست آمده از این کپسول زمانی، قادر است پای خود را در فرا‌تر از این مرز، قرار دهد. بسته به نمونه‌های استخراج شده، می‌توان از این آجر به منظور شناسایی گونه‌های مختلفی از جمله: “مهره‌داران و بی‌مهرگان” نیز بهره برد. ضمناً به واسطه بهره‌گیری از این قابلیت، می‌توان به ساخت پرتره‌هایی دقیق از تنوع زیستی باستانی، ارائه بینش‌ها و درس‌های ارزشمندی از گذشته پرداخت.

منبع: InterestingEngineering