تحقیقات جدید که توسط پژوهشگران بیمارستان SickKids انجام شده نشان می‌دهد که استرس بر نحوه شکل‌گیری و بازیابی خاطرات تأثیر می‌گذارد و به ایجاد خاطرات کلی و غیرمشخص منجر شده که معمولاً در اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) دیده می‌شوند. با هدف قرار دادن گیرنده‌های اندوکانابینوئید، دانشمندان ممکن است بتوانند بازیابی خاطرات را اصلاح کرده و درمان PTSD را پیش ببرند.
عمومیت‌یافتن خاطرات در PTSD
اگر در یک ارائه اشتباه کنید، ممکن است دفعه بعد هنگام ارائه احساس اضطراب کنید، زیرا مغز شما آن تجربه را به شکست قبلی مرتبط می‌کند. این نوع استرس معمولاً به یک خاطره خاص محدود می‌شود. اما استرس ناشی از حوادث آسیب‌زا، مانند خشونت یا اضطراب مداوم، می‌تواند فراتر از تجربه اولیه گسترش یابد. این پدیده که عمومیت‌یافتن خاطرات ناخوشایند ناشی از استرس نامیده می‌شود، باعث می‌شود محرک‌های به‌ظاهر غیرمرتبط مانند صدای ترقه یا صدای اگزوز ماشین، خاطرات ترسناک را برانگیزد. اگرچه این موضوع برای هرکسی مخرب است، در PTSD این عمومیت‌یافتن می‌تواند پیامدهای بسیار شدیدتری داشته باشد.
بینش‌های زیستی و مداخلات درمانی
در مطالعه‌ای که در تاریخ ۱۵ نوامبر در مجله Cell منتشر شد، دکتران شینا جاسلین و پاول فرانکلند، دانشمندان ارشد برنامه علوم اعصاب و سلامت روان، فرآیندهای زیستی پشت عمومیت‌یافتن خاطرات ناخوشایند ناشی از استرس را شناسایی کردند و روشی برای مداخله را معرفی کردند که می‌تواند به بازگرداندن ویژگی خاص بودن به خاطرات در افراد مبتلا به PTSD کمک کند.
جاسلین توضیح می‌دهد:
کمی استرس خوب است؛ همان چیزی است که صبح‌ها باعث می‌شود با صدای زنگ بیدار شوید، اما استرس زیاد می‌تواند فلج‌کننده باشد. ما می‌دانیم که افراد مبتلا به PTSD در موقعیت‌ها یا محیط‌های ایمن واکنش‌های ترس‌آلود نشان می‌دهند و راهی یافته‌ایم که این واکنش‌های ترس‌آلود را به موقعیت‌های خاص محدود کنیم و احتمالاً اثرات مضر PTSD را کاهش دهیم.
به کمک دکتر متیو هیل از دانشگاه کلگری، تیم تحقیقاتی توانستند گیرنده‌های اندوکانابینوئید را روی اینترنورون‌ها مسدود کنند و عمومیت‌یافتن خاطرات ناخوشایند ناشی از استرس را به خاطرات خاص محدود کنند.
عمومیت‌یافتن خاطرات ناشی از استرس
در یک مدل پیش‌بالینی، تیم تحقیقاتی سوژه‌ها را به استرسی حاد اما ایمن پیش از یک رویداد ناخوشایند مواجه کردند. این کار منجر به ایجاد خاطرات ترسناک غیرمشخصی شد که می‌توانستند توسط موقعیت‌های ایمن و غیرمرتبط تحریک شوند، مشابه آنچه در PTSD انسان مشاهده می‌شود.
آن‌ها سپس انگرام‌های حافظه، یا نمایش‌های فیزیکی یک خاطره در مغز، را بررسی کردند. پیشگام معرفی این مفهوم آزمایشگاه‌های جاسلین و فرانکلند در SickKids بوده است. به‌طور معمول، انگرام‌ها از تعداد کمی نورون تشکیل شده‌اند، اما انگرام‌های ناشی از استرس تعداد نورون‌های بسیار بیشتری را دربر می‌گرفتند. این انگرام‌های بزرگ‌تر خاطرات ترسناک غیرمشخصی تولید می‌کردند که حتی در موقعیت‌های ایمن بازیابی می‌شدند.
هنگامی که محققان به بررسی دقیق‌تر این انگرام‌های بزرگ پرداختند، مطالعه نشان داد که استرس باعث افزایش ترشح اندوکانابینوئیدها (کانابینوئیدهای درون‌زا) می‌شود که عملکرد اینترنورون‌ها را مختل می‌کند. نقش اینترنورون‌ها محدود کردن اندازه انگرام است.
حافظه و سیستم اندوکانابینوئید
سیستم اندوکانابینوئید حافظه را تقویت کرده و تجربیات زندگی را به پیامدهای رفتاری خاص مرتبط می‌کند. در آمیگدال، مرکز پردازش احساسات مغز، اینترنورون‌های خاصی که به «دروازه‌بان» معروف هستند، گیرنده‌های ویژه‌ای برای اندوکانابینوئیدها دارند و به محدود کردن اندازه انگرام و خاص‌کردن حافظه کمک می‌کنند. اما زمانی‌که اندوکانابینوئیدها بیش از حد ترشح می‌شوند، عملکرد اینترنورون‌های دروازه‌بان مختل شده و باعث افزایش اندازه انگرام می‌شود.
جاسلین توضیح می‌دهد:
گیرنده‌های اندوکانابینوئید مثل طناب مخملی در یک کلوب انحصاری عمل می‌کنند. وقتی استرس باعث انتشار بیش از حد اندوکانابینوئیدها می‌شود، این طناب می‌افتد و خاطرات ترسناک و غیرمشخص بیشتری شکل می‌گیرد. با مسدودکردن این گیرنده‌ها فقط روی این اینترنورون‌های خاص، می‌توانیم عملاً یکی از ناتوان‌کننده‌ترین علائم PTSD را جلوگیری کنیم.
ارتباط غیرمنتظره بین استرس و مغز در حال رشد
تحقیقات قبلی در سال ۲۰۲۳ که در مجله Science منتشر شد، نشان داد که مغز در حال رشد دارای انگرام‌های حافظه بزرگ‌تر و عمومی‌تر، مشابه انگرام‌های ناشی از استرس، نسبت به مغز بزرگسالان است. با ادامه بررسی این ارتباط غیرمنتظره میان اندازه انگرام، استرس و سن، تیم‌ها همچنین در حال مطالعه تأثیر استرس روزانه بر خاطرات خوشایند هستند.
فرانکلند بیان می‌کند:
فرآیندها و عملکردهای زیستی متعددی که پیچیدگی حافظه انسانی را شکل می‌دهند، هنوز در حال کشف شدن هستند. امیدواریم با درک بهتر حافظه انسانی، بتوانیم درمان‌های واقعی برای اختلالات روانپزشکی و مغزی در طول عمر افراد ارائه دهیم.
منبع: Scitechdaily
