وقتی به سیاره‌ای با حلقه فکر می‌کنید، احتمالاً زحل باشکوه فوراً به ذهنتان می‌آید. اما این تنها سیاره منظومه شمسی نیست که این نوارهای نفس‌گیر را در اطراف خود دارد. اما کدام سیارات در منظومه شمسی ما حلقه دارند؟ برای پاسخ به این سوال با اِروتِک همراه باشید
هر چهار سیاره غول‌پیکر – مشتری، زحل، اورانوس و نپتون – این ساختارهای تماشایی را به نمایش می‌گذارند. به علاوه، بسیاری از اجرام دیگر در منظومه شمسی، از جمله سیاره کوتوله هائومیا و سیارک چاریکلو، حلقه دارند. اینکه آیا ما می‌توانیم این حلقه‌ها را به راحتی از زمین ببینیم یا نه، بستگی به جنس آنها دارد.
حلقه‌های سیاره‌ای از چه چیزی ساخته شده‌اند؟
حلقه‌های سیاره‌ای ممکن است از دور محکم و جامد به نظر برسند، اما از ذرات ریز یخ و سنگ که به دور سیاره می‌چرخند، تشکیل شده‌اند.
ویلیام ساندرز، دانشمند سیاره‌شناس در مرکز تحقیقاتی لانگلی ناسا، می‌گوید:
حلقه‌ها بیشتر از یخ و سنگ‌های کوچک ساخته شده‌اند. حلقه‌های زحل بیشتر از یخ، حلقه‌های مشتری بیشتر از گرد و غبار و حلقه‌های اورانوس و نپتون از هر دو ساخته شده‌اند. حلقه‌های غباری بسیار کم‌نورتر از حلقه‌های یخی به نظر می‌رسند و به همین دلیل دیدن آنها برای ما سخت‌تر است.
جنس حلقه یک سیاره تا حدودی به موقعیت آن نیز بستگی دارد. در قسمت‌های بیرونی منظومه شمسی، هوا به اندازه‌ای سرد است که یخ تشکیل شود. اما ساندرز می‌گوید:
اگر زمین حلقه داشت، از یخ ساخته نمی‌شد زیرا زمین برای اینکه یخ در فضا منجمد بماند، بیش از حد به خورشید نزدیک است.
قمرهای یک سیاره نیز می‌توانند بر سیستم حلقه‌های آن تأثیر بگذارند. برای مثال، مشتری درست مانند سایر غول‌های گازی حلقه دارد، اما حلقه‌های آن کوچک‌تر و کم‌نورتر از حلقه‌های زحل هستند. قمرهای بزرگ متعدد مشتری (به ویژه قمرهای گالیله‌ای: آیو، اروپا، گانیمد و کالیستو) وجود یک حلقه بزرگ را دشوار می‌کنند، زیرا آنها با گرانش خود آن را مختل و ناپایدار می‌کنند.
سیارات چگونه حلقه پیدا می‌کنند؟
چندین راه وجود دارد که یک سیاره می‌تواند حلقه پیدا کند. اگر یک جسم بزرگ به یک سیاره برخورد کند، می‌تواند تکه‌هایی از سیاره را جدا کرده و جسم برخوردکننده را نیز متلاشی کند. به دلیل گرانش، بیشتر این آوارها به سادگی در فضا شناور نمی‌شوند. در عوض، آنها در مداری به دور سیاره جمع می‌شوند و یک حلقه تشکیل می‌دهند.
از طرف دیگر، یک سیاره می‌تواند قمر خود را ببلعد تا یک حلقه ایجاد کند. اگر یک قمر بیش از حد به سیاره خود نزدیک شود، گرانش سیاره می‌تواند قمر را از هم بپاشد و ردی از آوار به جای بگذارد که به یک حلقه تبدیل می‌شود. (نگران نباشید، ما به این زودی در معرض این خطر نیستیم!) حلقه‌ها همچنین می‌توانند با جمع‌آوری اجسامی که از نزدیک عبور می‌کنند، مانند سیارکی که وارد حوزه گرانشی سیاره می‌شود، رشد کنند.
ستاره‌شناسان هنوز در مورد حلقه‌های سیاره‌ای سؤالاتی دارند. ما دقیقاً نمی‌دانیم حلقه‌های زحل از کجا آمده‌اند، و نه اینکه چرا حلقه‌های هر سیاره تا این حد متفاوت هستند. حلقه‌های اورانوس یک معمای خاص و جذاب را در خود جای داده‌اند.
ساندرز می‌گوید:
ما فکر می‌کنیم که حلقه‌های اورانوس بدون قمرهای کوچک چوپان ناپایدار خواهند بود، اما ما هنوز آن قمرها را کشف نکرده‌ایم. این یکی از دلایل متعددی است که ما باید یک مدارگرد به اورانوس بفرستیم!
برخلاف یک حلقه الماس، حلقه‌های سیارات برای همیشه دوام نمی‌آورند – حتی نمادین‌ترین حلقه‌ها در منظومه شمسی. دانشمندان فکر می‌کنند حلقه‌های زحل با سقوط آوارهایی که آنها را تشکیل می‌دهند به جو زحل، محو خواهند شد، اما این اتفاق تا مدت‌ها رخ نخواهد داد.
ساندرز می‌گوید:
ما هنوز صدها میلیون سال فرصت داریم تا از آنها لذت ببریم. اما این باعث می‌شود فکر کنم چقدر خوش شانس هستیم که در زمانی زندگی می‌کنیم که زحل حلقه‌های یخی و زیبای قابل مشاهده‌ای دارد.
منبع: Livescience
