اولین تصویر نزدیک از یک ستاره در حال مرگ خارج از کهکشان راه شیری!

ستاره‌شناسان با استفاده از فناوری پیشرفته VLTI رصدخانه جنوبی اروپا (ESO)، تصویری بی‌سابقه از ستاره WOH G64، یک ابرغول سرخ در مراحل پایانی زندگی‌اش، ثبت کردند.

این رصد، اولین نگاه دقیق به یک ستاره در حال مرگ خارج از کهکشان شیری را نشان می‌دهد و اطلاعات ارزشمندی درباره تغییرات ساختاری و کم‌نور شدن آن ارائه می‌دهد که ممکن است به دلیل از دست دادن مواد یا تأثیر یک ستاره همراه باشد.

پیشرفت در رصد ستاره‌ها

کی‌ایچی اوناکا، اخترفیزیکدان دانشگاه آندرس بلو در شیلی، توضیح داد:

برای اولین بار، موفق شدیم تصویری نزدیک از یک ستاره در حال مرگ در کهکشانی خارج از راه شیری ثبت کنیم.

ستاره WOH G64 که در فاصله‌ی حیرت‌آور ۱۶۰,۰۰۰ سال نوری از ما قرار دارد، با دقت بالای تلسکوپ رصدخانه جنوبی اروپا با نام تلسکوپ تداخل‌سنج بسیار بزرگ (VLTI) ثبت شد. این تصویر نشان می‌دهد که ستاره در مراحل نهایی زندگی خود گاز و غبار دفع می‌کند و به سمت تبدیل شدن به یک ابرنواختر پیش می‌رود.

اوناکا، نویسنده اصلی مطالعه‌ای که یافته‌ها را بررسی کرده و دیروز (1 آذر) در Astronomy & Astrophysics منتشر شده است، افزود:

ما یک پیله تخم‌مرغی‌شکل را کشف کردیم که ستاره را از نزدیک احاطه کرده است، ما هیجان‌زده‌ایم زیرا این ممکن است به دفع شدید مواد از ستاره در حال مرگ قبل از انفجار ابرنواختری مرتبط باشد.

چالش‌های نجوم کهکشانی

تا پیش از این، ستاره‌شناسان تنها توانسته بودند تصاویر نزدیک از ستاره‌های داخل کهکشان راه شیری تهیه کنند که جزئیات مهمی درباره ویژگی‌های آن‌ها ارائه می‌داد. رصد ستاره‌ها در کهکشان‌های دوردست به دلیل فاصله‌های بسیار زیاد، چالش‌های عظیمی به همراه داشته است. اکنون این پیشرفت علمی، وضعیت را تغییر داده و نگاهی نادر به زندگی یک ستاره در ورای کهکشان ما فراهم کرده است.

ستاره تازه تصویربرداری‌شده، WOH G64، در ابر ماژلانی بزرگ، یکی از کهکشان‌های کوچکی که به دور راه شیری می‌چرخد، قرار دارد. ستاره‌شناسان دهه‌هاست که این ستاره را می‌شناسند و به‌درستی آن را «ستاره غول‌پیکر» نامیده‌اند. این ابرغول سرخ حدود ۲۰۰۰ برابر خورشید اندازه دارد.

پیشرفت‌های فناوری در نجوم

تیم اوناکا مدت‌ها به این ستاره غول‌پیکر علاقه‌مند بوده است. آن‌ها در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۷ از VLTI رصدخانه جنوبی اروپا در بیابان آتاکامای شیلی برای مطالعه ویژگی‌های این ستاره استفاده کردند و در سال‌های بعد نیز به تحقیق درباره آن ادامه دادند. با این حال، یک تصویر واقعی از این ستاره همچنان دور از دسترس بود.

برای قبت تصویر موردنظر، این تیم مجبور بود منتظر توسعه یکی از ابزارهای نسل دوم VLTI به نام GRAVITY باشد. پس از مقایسه نتایج جدید با مشاهدات قبلی WOH G64، آن‌ها با تعجب دریافتند که این ستاره در طول دهه گذشته کم‌نورتر شده است.

مشاهده تکامل ستاره‌ای در زمان واقعی

گرد ویگلث، استاد نجوم در مؤسسه رادیو نجوم ماکس پلانک در بن آلمان و یکی از نویسندگان مطالعه، می‌گوید:

ما دریافتیم که این ستاره طی ۱۰ سال گذشته تغییرات قابل‌توجهی را تجربه کرده است و این فرصتی نادر برای مشاهده زندگی یک ستاره در زمان واقعی فراهم می‌کند.

ابرغول‌های سرخ مانند WOH G64 در مراحل پایانی زندگی خود، لایه‌های خارجی گاز و غبار را دفع می‌کنند؛ فرآیندی که می‌تواند هزاران سال طول بکشد. جاکو ون لون، مدیر رصدخانه Keele در بریتانیا و یکی دیگر از نویسندگان این مطالعه که از دهه ۱۹۹۰ این ستاره را رصد کرده، اضافه می‌کند:

این ستاره یکی از عجیب‌ترین نمونه‌های نوع خود است و هر تغییر شدید ممکن است آن را به یک پایان انفجاری نزدیک‌تر کند.

این تیم تحقیقاتی معتقد است که مواد دفع‌شده ممکن است مسئول کم‌نور شدن ستاره و شکل غیرمنتظره پیله غبار اطراف آن باشند. تصویر جدید نشان می‌دهد که پیله کشیده شده است، موضوعی که دانشمندان را غافلگیر کرد زیرا انتظار شکل متفاوتی را بر اساس مشاهدات قبلی و مدل‌های کامپیوتری داشتند. آن‌ها بر این باورند که شکل تخم‌مرغی پیله ممکن است به دلیل دفع مواد توسط ستاره یا تأثیر یک ستاره همراه ناشناخته باشد.

با کم‌نورتر شدن این ستاره، ثبت تصاویر نزدیک‌تر از آن حتی برای VLTI دشوارتر می‌شود. با این حال، به‌روزرسانی‌های برنامه‌ریزی‌شده برای ابزارهای تلسکوپ، مانند +GRAVITY، می‌تواند به زودی این مشکل را حل کند. اوناکا نتیجه‌گیری می‌کند:

مشاهدات بعدی با ابزارهای ESO برای درک آنچه در این ستاره رخ می‌دهد، بسیار مهم خواهند بود.

منبع: Scitechdaily