مدتهاست که نشان داده شده است حافظه انسان به شدت خطاپذیر است، حتی قوانین حقوقی باستانی به بیش از یک شاهد برای تأیید روایت یک جنایت یا یک رویداد نیاز دارند، اما یک مطالعه جدید نشان می دهد که انسان ها می توانند در یک ثانیه پس از یادآوری رویداد، خاطراتی نادرست و جعلی ایجاد کنند!
طبق این مطالعه که این هفته در مجله PLOS One منتشر شد، صدها داوطلب در طول چهار آزمایش به دنباله ای از حروف نگاه کردند و از آنها خواسته شد یک حرف برجسته را که به آنها نشان داده شده بود به خاطر بیاورند. علاوه بر این، برخی از حروف برجسته شده معکوس شدند، به این معنی که پاسخ دهنده باید آن را نیز به خاطر بیاورد.
حتی اگر تعداد معقولی از پاسخ دهندگان حروف برجسته شده را اشتباه به خاطر بسپارند (حدود 10%)، تعداد بیشتری از پاسخ دهندگان (تا 40% در یک آزمایش) گزارش دادند که حروف برجسته شده و معکوس شده را در جهت های صحیح خود دیده اند!
بسیاری از پاسخ دهندگانی که حروف معکوس شده را به اشتباه به خاطر می آورند، این کار را با سطح اطمینان بالایی نیز انجام می دهند و این کار را در کمتر از 20 درصد مواقع در عرض 0.3 ثانیه پس از دیدن حروف معکوس شده، انجام داده اند. این عدد، سه ثانیه بعد از دیدن حرف آینه ای، به 30 درصد افزایش می یابد.
این یک نشانه بسیار قوی است که خاطرات ما بیشتر از آنچه که ممکن است بخواهیم اعتراف کنیم، به شدت توسط پیش داوری ها و انتظارات ما شکل می گیرند. یعنی ما گاهی اوقات آنچه را که انتظار داریم ببینیم به یاد می آوریم، نه لزوماً آنچه واقعاً اتفاق می افتد.
مارته اوتن، متخصص مغز و اعصاب در دانشگاه آمستردام، گفته است: “به طور شهودی،” با توجه به زمان کوتاهی که سپری شده است، این خاطرات قاعدتاً بسیار قابل اعتماد هستند و با گذر زمان مبهم‌تر می‌شوند، هرچند اکثر مردم معمولاً به حافظه کوتاه‌مدت خود اعتماد دارند.
اوتن همچنین اضافه کرد :”به عنوان دومین ویژگی منحصر به فرد، ما به صراحت از مردم پرسیدیم که آیا فکر می کنند خاطرات آنها قابل اعتماد است یا خیر و چقدر از پاسخ خود اطمینان دارند؟”
بخش بزرگی از این به شرایط پیرامون شکل گیری حافظه گره خورده است. اگر اطلاعات بصری اضافی وجود داشته باشد یا زمان کافی سپری شده باشد که مغز مجبور باشد سخت‌تر کار کند تا جزئیات خاصی در مورد یک رویداد را به دست آورد، ممکن است ذهن ممکن است انتظارات اصلی ما را به جای خود چیز واقعی بدون اتفاق افتادن وارد کرده و ما را به “به یک وضوح جعلی” سوق دهد، یعنی “چیزی را به خاطر بسپارید که واقعاً اتفاق نیفتاده است!
به گفته اوتن، زمانی که حافظه با گذشت زمان اندک یا افزودن اطلاعات بصری اضافی کمتر قابل اعتماد شود، انتظارات درونی در مورد جهان شروع به ایفای نقش می کنند.
خاطرات خطاپذیر فقط برای دوران کودکی یا رویدادهای دیرینه نیست
در حالی که یک مطالعه به تنهایی برای زیر سوال بردن تمام خاطرات ما کافی نیست، چراکه اکثریت قریب به اتفاق پاسخ دهندگان حروف برجسته شده را به درستی به خاطر داشتند، صرف نظر از اینکه آیا آنها منعکس شده بودند یا نه، اما این نتایج پیامدهایی برای جهان ما دارد.
سیستم های عدالت کیفری در سرتاسر جهان بر اساس شهادت شهود برای محکوم کردن متهم ساخته شده اند. در حالی که امروزه در بسیاری از کشورها به ندرت می توان بر اساس شهادت یک شاهد، شخصی را به عنوان مجرم شناخت، اما شهادت یک شاهد می تواند بر نظر تصمیم گیران که ممکن است از آنها استفاده کنند تاثیر بگذارد.
مسئله جهت گیری شخصی نیز پارامتری بسیار مهم است زیرا جهت گیری یک فرد بر اساس تعصب ممکن است خیلی سریع پس از وقوع یک رویداد، به ایجاد یک خاطره نادرست کمک کند. البته حتی لازم نیست که یک موضوع جنایی باشد که یک خاطره نادرست پیامدهای عمده ای برای نحوه تعامل ما با مردم داشته باشد. وارد شدن به مشاجره با یک دوست یا یکی از عزیزان می‌تواند به تنهایی تجربه‌ای سخت و آسیب‌زا باشد، چراکه می تواند باعث ایجاد خاطراتی متفاوت از واقعیت شود.
اوتن گفت: “من شخصاً علاقه زیادی به یافتن راهی برای آزمایش تأثیرات دانش اجتماعی، مانند تعصب یا کلیشه ها و باورهای فردی، بر حافظه کوتاه مدت دارم”. “آیا انتظاراتی که ما از افراد داریم، مثلاً بر اساس جنسیت آنها، تقریباً بلافاصله شروع به شکل دادن به آنچه در مورد صدا یا حالت چهره آنها به خاطر می آوریم، می کنند؟ یا اینکه تنها در چند ثانیه اول، ذهن شروع به خاطر سپردن نادرست بازنمایی داده های خاص می کند؟!
منبع: Interestingengineering
