وقتی ناسا به یک وسیله برای جابه‌جایی شاتل‌های فضایی تقریباً ۱۰۰ تُنی خود نیاز داشت، انتخاب‌ها محدود بودند. در میان نامزدهای قدرتمندی چون لاکهید C-5 گلکسی، این بوئینگ ۷۴۷ بود که در نهایت به‌عنوان هواپیمای حامل شاتل فضایی (SCA) برگزیده شد.
اما دلیل این انتخاب حیاتی چه بود؟ در ادامه به بررسی دقیق دلایل انتخاب بوئینگ ۷۴۷ برای این کار می‌پردازیم. با اِروتِک همراه باشید.
طراحی بدنه هواپیمای ۷۴۷ به گونه‌ای است که بال‌ها در زیر بدنه اصلی قرار دارند. این ویژگی آن را به پلتفرمی بسیار بهتر برای این نقش تبدیل می‌کرد. در مقابل، C-5 دارای طراحی بال بالا بود که می‌توانست نصب شاتل در بالای آن را دشوار سازد.
قدرت عامل مهم دیگری بود که ۷۴۷ به خوبی از پس آن برمی‌آمد. این هواپیما یک جت چهار موتوره جامبو بود که تازه در سال ۱۹۶۹ وارد خدمات تجاری شده بود. در زمان اولین پرواز خود، این هواپیما بزرگترین جت تجاری دنیا بود و تا به امروز یکی از تحسین‌شده‌ترین ساخته‌های بوئینگ باقی مانده است. این هواپیماها با بال‌های پس‌خمیده (عقب رفته) و قدرت عظیم، برای جابه‌جایی بار در مسیرهای بین‌قاره‌ای طراحی شده بودند. هر یک از چهار موتور پرات و ویتنی (Pratt & Whitney) آن می‌توانست ۴۸,۶۰۰ پوند نیروی رانش تولید کند. این قدرت به جت‌ها کمک می‌کرد تا حداکثر وزن ناخالص ۷۱۳,۰۰۰ پوندی (۳۲۳ تنی) را تحمل کنند. وزن خود ۷۴۷ خاص که برای این کار استفاده می‌شد نیز کم نبود و در حالت خالی بیش از ۳۰۰,۰۰۰ پوند (۱۳۶ تن) وزن داشت.
ملاقات با ناسا ۹۰۵ و ۹۱۱
ناسا در نهایت دو فروند ۷۴۷ را برای این مأموریت تغییر داد. اولین هواپیما که ناسا ۹۰۵ نام گرفت، یک مدل بوئینگ ۷۴۷-۱۲۳ بود که در سال ۱۹۷۴ از خطوط هوایی امریکن ایرلاینز (American Airlines) به قیمت ۱۵,۶۰۱,۱۹۲ دلار خریداری شد. سپس در سال ۱۹۸۹، هواپیمای دومی -یک ۷۴۷-۱۰۰SR-۴۶ از خطوط هوایی ژاپن (Japan Air Lines)- خریداری شد که تبدیل به ناسا ۹۱۱ شد.
هر دو جت تحت تغییرات جدی قرار گرفتند. بوئینگ سه پایه نگهدارنده عظیم به بدنه هواپیما اضافه کرد تا شاتل را نگه دارند که این امر مستلزم تقویت قابل‌توجه ساختار داخلی بود. البته، بستن یک شاتل در بالا، آیرودینامیک هواپیما را بدتر می‌کرد. برای مدیریت این مشکل، دو تثبیت‌کننده عمودی اضافی به باله‌های دم متصل شدند تا پایداری جهت‌دهی بهتری ایجاد شود. حتی تنظیمات کوچک آیرودینامیکی نیز مهم بودند، زیرا کاشی‌های محافظ حرارتی شاتل، سطح آن را به‌طور منحصربه‌فردی حساس کرده بودند.
مهندسان همچنین تجهیزات اندازه‌گیری (ابزار دقیق) را برای نظارت بر بارهای الکتریکی شاتل در حین پرواز اضافه کردند. برای آزمایش‌های اولیه در سال ۱۹۷۷، ناسا ۹۰۵ حتی یک سیستم فرار خدمه هیجان‌انگیز همراه با مواد آتش‌زا داشت.
در واقع، سوار کردن شاتل در بالای هواپیما به خودی خود یک عملیات بزرگ بود. این کار نیازمند سازه‌های عظیمی به نام ابزارهای جفت و باز کردن (Mate-Demate Devices) بود. این سازه‌ها مدارگرد را به ارتفاعی بالا از زمین بلند می‌کردند و فضایی برای ۷۴۷ فراهم می‌کردند تا از زیر آن عبور کند و شاتل به آن متصل شود.
در مورد مأموریت‌های واقعی، ناسا ۹۰۵ به تنهایی برای بیش از یک دهه این وظیفه را انجام داد. اما ناسا ۹۱۱ در اواخر سال ۱۹۹۰ به آن پیوست و این دو جت از آن پس این مسئولیت را به اشتراک گذاشتند.
بازنشستگی شاتل‌های حامل
هنگامی‌که ناوگان شاتل بازنشسته شد، هواپیماهای حامل شاتل (SCA) یک مأموریت نهایی داشتند. ناسا ۹۰۵ سه پرواز نهایی را انجام داد تا مدارگردها را به موزه‌هایشان منتقل کند. مشهورترین پرواز آن، تحویل شاتل دیسکاوری به موزه ملی هوا و فضای اسمیتسونین بود که همراه با یک دور افتخاری در ارتفاع حدود ۱,۵۰۰ پایی بر فراز واشنگتن دی‌سی انجام شد.
ناسا ۹۱۱ در فوریه ۲۰۱۲ بازنشسته شد و اکنون در پارک هوایی میراث جو دیویس (Joe Davies Heritage Airpark) به نمایش گذاشته شده است. ناسا ۹۰۵ نیز اواخر همان سال بازنشسته و بخشی از نمایشگاه بزرگی در مرکز فضایی هیوستون (Space Center Houston) شد.
منبع: Slashgear
